Cánacha

Tá dhá phríomhchineál cánachais ann nach mór a bheith ar an eolas fúthu

• Cánachas díreach — cánacha a chuireann rialtais i bhfeidhm ar ioncam, ar ioncam nó ar bhrabús, e.g. cáin chorparáide
• Cánachas indíreach — cánacha a fhorchuireann rialtais ar sholáthróirí, a bhailítear ina dhiaidh sin ón gcustaiméir, e.g. cáin bhreisluacha (CBL)

Sa roinn seo a leanas, déanfar cánacha indíreacha a phlé go heisiach, mar is é sin an cineál a mbíonn tionchar sonrach aige ar allmhaireoirí agus onnmhaireoirí.

D’fhéadfadh foirmeacha éagsúla a bheith ar chánachas indíreach. Áirítear leis sin cánacha díolacháin amhail CBL, cánacha máil agus cánacha tobhaigh, i measc cánacha eile. Leagtar béim sa roinn seo ar CBL agus ar chánacha máil toisc gurb iadsan na príomhchánacha a bheidh ar fáil duit.

Cáin Bhreisluacha (CBL)

Cáin tomhaltais ad valorem is ea an Cháin Bhreisluacha (CBL) a chuirtear ar tháirgí agus ar sheirbhísí aon uair a chuirtear breisluach leis an slabhra táirgeachta. Tá ceithre phríomhghné ann

• cuirtear ar gach gníomhaíocht tráchtála í. Áirítear leis sin gach soláthar earraí agus seirbhísí, beag beann ar an áit tionscnaimh
• gearrtar é ar gach idirbheart tráchtála agus tarlaíonn sé mar chéatadán den phraghas díolacháin
• gearrtar é de ghnáth san áit díolacháin. Dá bhrí sin, ní ghearrtar CBL san áit tionscnaimh ar onnmhairí ná ar tháirgí a dhíoltar lena dtomhailt thar lear.
• is é an tomhaltóir a sheasann an costas sa deireadh

Idirbhearta Inchánach

Is iad seo a leanas na príomhghníomhaíochtaí atá faoi réir CBL:

• soláthar earraí chun críocha tráchtála
• soláthar seirbhísí chun críocha tráchtála
• allmhairí

CBL a íoc

Bailítear CBL trí chóras ar leith.

• gearrann daoine nó eagraíochtaí inchánacha áirithe (iad sin cláraithe) CBL ar a ndíolacháin (cáin aschuir) — déanann siad an CBL a muirearaíodh ar a gceannacháin a úsáideadh ina ngníomhaíocht ghnó a athéileamh (cáin ionchuir)
• is é an CBL a bailíodh faoi dheireadh an difríocht idir cáin aschuir agus cáin ionchuir.
• tá íocaíochtaí CBL a iompórtáil beagán difriúil. Déileáiltear leo de ghnáth mar a dhéileáiltear le dleachtanna custaim
• ní mór do dhaoine inchánacha foirmeacha a líonadh isteach, lena n-áirítear an luach earraí, an áit tionscnaimh, an coinsíní, an ceann scríbe, an praghas, an meáchan, etc., sular féidir an CBL iomlán atá dlite a ríomh

Dleachtanna máil

Forchuirtear dleachtanna máil ar earraí a dhéanann dochar do shláinte an tomhaltóra nó a thruaillíonn an comhshaol

• méadaíonn na dleachtanna an praghas a íocann an tomhaltóir, rud a chuireann cosc ar thomhaltas nó ar dhramhaíl na dtáirgí lena mbaineann
• Cumhdaítear olaí mianracha, tobac monaraithe, alcól agus deochanna alcólacha leis na socruithe ginearálta maidir le coimeád agus gluaiseacht táirgí atá faoi réir dleachta máil

Is féidir reachtaíocht maidir leis an tsaincheist seo a aicmiú sa struchtúr (méid incháinithe agus imeacht) agus sna rátaí dleachtanna máil

• Alcól agus deochanna alcólacha
• tobac monaraithe
• olaí mianracha
• táirgí fuinnimh agus leictreachas

Ní bhíonn an dleacht mháil iníoctha ach amháin nuair a scaoiltear do thomhaltas é. ní bhíonn an táirgeoir freagrach i gcónaí as dleacht mháil a íoc.

Bíonn rátaí dleachta máil éagsúil ó thír go tír. Chun tuilleadh eolais a fháil faoi na dleachtanna máil a d’fhéadfadh a bheith ar do tháirge, féach ar an treoir phraiticiúil faoi ghnó a dhéanamh san Eoraip.

Méid Iomlán Inchánach

Is é an méid inchánach an tsuim iomlán a d’íoc nó atá iníoctha iarbhír ag an gceannaitheoir, ag an gcustaiméir nó ag tríú páirtí. San iomlán, is é an praghas sonraiscthe an méid inchánach.Áirítear leis sin

• cánacha, dleachtanna, tobhaigh agus muirir (gan CBL féin a áireamh)
• costais theagmhasacha amhail coimisiún, pacáil, iompar agus árachas arna ngearradh ag an soláthróir ar an gceannaitheoir nó ar an gcustaiméir

Agus earraí á n-allmhairiú, áireofar sa mhéid incháinithe speansais theagmhasacha arna dtabhú sa turas chuig an gceann scríbe deiridh.