Carnadh

Chun a fháil amach an ndearnadh táirge a chlaochlú go leordhóthanach sa tír chomhpháirtíochta, tá sé tábhachtach a bheith ar an eolas cathain is féidir a mheas gur de thionscnamh an Aontais nó na tíre comhpháirtíochta trádála iad na hábhair agus na hionchuir a úsáidtear. Áirítear i rialacha fabhracha tionscnaimh an Aontais coincheap an charntha, lena gceadaítear duit, mar allmhaireoir nó onnmhaireoir, faoi choinníollacha áirithe, ábhair neamhthionscnaimh a allmhairíodh ó thríú tíortha nó próiseáil a rinneadh i dtír nach tír chomhpháirtíochta í a mheas mar ábhair de thionscnamh an Aontais nó de thionscnamh tíre comhpháirtíochta trádála. Úsáidtear trí chineál carntha i socruithe fabhracha an Aontais. Tá difríocht idir na trí chineál i líon na dtíortha a bhfuil baint acu leis an oibríocht, agus na cineálacha ábhar — ábhair thionscnaimh nó neamhthionscnaimh — is féidir a charnadh.

A) Carnadh déthaobhach

Baineann dhá pháirtí le carnadh déthaobhach: an tAontas agus an tír chomhpháirtíochta. Ceadaítear leis ábhair de thionscnamh an Aontais a úsáid mar ábhair de thionscnamh na tíre comhpháirtíochta agus vice versa. Tá feidhm ag an gcarnadh sin maidir le socruithe fabhracha uile an Aontais.

Tá feidhm ag carnadh déthaobhach maidir leis na trí phríomhriail a bhfuil tuairisc orthu sa roinn maidir le hearraí atá claochlaithe go leordhóthanach mar seo a leanas:

• Má chuirtear an riail ‘breisluacha’ i bhfeidhm, ceadaíonn carnadh déthaobhach duit luach na n-ábhar de thionscnamh an pháirtí eile a eisiamh ó thairseach uasta céatadáin na n-ábhar neamhthionscnaimh.
• Má chuirtear an riail maidir le ‘hathrú ar aicmiú taraife’ i bhfeidhm, ní gá duit a sheiceáil ar tháinig athrú ar aicmiú taraife na n-ábhar de thionscnamh an pháirtí eile.
• Má chuirtear an riail maidir le ‘monarú ó tháirgí áirithe’ i bhfeidhm, ní gá duit a sheiceáil an dtagraíonn na hábhair de thionscnamh an pháirtí eile do chéim táirgthe níos déanaí.

B) Carnadh trasnánach

Tá an carnadh trasnánach cosúil leis an gcarnadh déthaobhach ach úsáidtear é i gcomhaontuithe a bhaineann le níos mó ná dhá thír. Ceadaítear leis ábhair de thionscnamh tíre sainithe (mar a luaitear san fhoráil ábhartha maidir le carnadh) seachas na tíortha comhpháirtíochta a úsáid mar ábhair thionscnaimh. Ní féidir carnadh trasnánach a chur i bhfeidhm ach ar tháirgí de thionscnamh tíre sainithe agus a ndéantar tuilleadh próiseála orthu ansin.

Tá feidhm ag carnadh trasnánach maidir leis na trí phríomhriail a bhfuil tuairisc orthu i roinn na n-earraí atá claochlaithe go leordhóthanach mar seo a leanas:

• Má chuirtear an riail ‘breisluacha’ i bhfeidhm, ceadaíonn carnadh trasnánach duit luach na n-ábhar de thionscnamh na tíre sainithe a eisiamh ó thairseach uasta céatadáin na n-ábhar neamhthionscnaimh.
• Má úsáidtear an riail maidir le ‘hathrú ar aicmiú taraife’, ní gá duit a sheiceáil an raibh athrú ar aicmiú taraife na n-ábhar de thionscnamh na tíre sainithe.
• Má chuirtear an riail maidir le ‘monarú ó tháirgí áirithe’ i bhfeidhm, ní gá duit a sheiceáil an dtagraíonn na hábhair de thionscnamh na tíre sainithe do chéim táirgthe níos déanaí.

C) Carnadh iomlán

Ní hamháin go gcuirtear san áireamh le carnadh iomlán ábhair de thionscnamh an Aontais nó de thionscnamh tíre sainithe (mar a luaitear san fhoráil ábhartha maidir le carnadh), ach ceadaítear leis freisin ionchuir nach de thionscnamh an Aontais iad a áireamh mar chuid den ábhar tionscnaimh.

Tá feidhm ag carnadh iomlán maidir leis na trí phríomhriail a bhfuil tuairisc orthu i roinn na n-earraí atá claochlaithe go leordhóthanach mar seo a leanas:

• Má chuirtear an riail ‘breisluacha’ i bhfeidhm, le carnadh iomlán is féidir luach na n-ábhar neamhthionscnaimh a úsáidtear i gcéim táirgthe i bpáirtí eile a eisiamh ó thairseach uasta céatadáin na n-ábhar neamhthionscnaimh.
• Má chuirtear an riail maidir le ‘hathrú ar aicmiú taraife’ i bhfeidhm, ní gá duit a sheiceáil an raibh athrú ar aicmiú taraife na n-ábhar a úsáideadh ag céim táirgthe i bpáirtí eile.
• Má úsáidtear an riail ‘monarú ó tháirgí áirithe’, ní gá duit a sheiceáil an dtagraíonn na hábhair a úsáidtear i gcéim táirgthe i bpáirtí eile do chéim táirgthe níos déanaí.

Cuimhnigh nach féidir carnadh a chur i bhfeidhm mura bhfuil an phróiseáil a rinneadh i do thír chomhpháirtíochta ach ag teacht faoi liosta na n-oibríochtaí íosta.