Scéim na bhFabhar Ginearálaithe Taraife (GSP)

Maidir leis an GSP

Tá Scéim na bhFabhar Ginearálaithe Taraife (GSP) (Rialachán(AE) 978/2012)de chuid an Aontais i bhfeidhm ón 1 Eanáir 2014. I mí na Samhna 2023, cuireadh síneadh le cur i bhfeidhm an rialacháin GSP seo go dtí mí na Nollag 2027, go dtí go bhformheasfaidh Parlaimint na hEorpa agus Comhairle an Aontais Eorpaigh rialachán GSP athbhreithnithe.

Treisítear trí shocrú na scéime, scéim ghinearálta GSP , scéim dreasachta GSP+, agus an scéim Gach Ní seachas Airm (EBA) trí na fabhair a choigeartú agus trína áirithiú go mbeidh tionchar níos airde acu.

Liostaítear tíortha atá incháilithe don GSP in Iarscríbhinn I de Rialachán GSP. Tá na tíortha a thairbhíonn d'fhabhair nua GSP liostaithe in Iarscríbhinn II. Liostaítear tairbhithe Gach Ní seachas Airm in Iarscríbhinn IV.

Conas iarratas a dhéanamh ar an socrú speisialta dreasachta um fhorbairt inbhuanaithe agus dea-rialachas, leagtar GSP+ amach i Rialachán (AE) Uimh. 978/2012 agus i Rialachán Tarmligthe (AE) Uimh. 155/2013 ón gCoimisiún.

Rialacha tionscnaimh

D'fhonn cáiliú do chóireáil fhabhrach, beidh ar do tháirge na rialacha tionscnaimh faoin gcomhaontú a chomhlíonadh. Féach an uirlis idirghníomhach ‘UirlisFéinmheasúnaithe maidir leis na Rialacha Tionscnaimh (ROSA)’i Mo Chúntóir Trádála chun a mheas an gcomhlíonann do tháirge na rialacha tionscnaimh agus chun a fháil amach conas na doiciméid chearta a ullmhú.

Tá faisnéis ghinearálta faoi na rialacha tionscnaimh agus faoi na nósanna imeachta maidir le tionscnamh le fáil sa roinn seo.

Is é is tionscnamh ann ná 'náisiúntacht eacnamaíoch' na n-earraí a thrádáiltear. Má tá tú nua ar an ábhar, is féidir leat réamhrá a fháil ar na príomhchoincheapa sa chuid earraí.

Rialacha tionscnaimh

Cá bhfaighidh mé na rialacha?

Tá na rialacha tionscnaimh leagtha amach sna doiciméid dhlíthiúla seo a leanas:

• Airteagail 37 agus 41-58 de Rialachán (AE) 2015/2446 ón gCoimisiún an 28 Iúil 2015
• Airteagail 60 agus 70-112 de Rialachán Cur Chun Feidhme (AE) 2015/2447 ón gCoimisiún an 24 Samhain 2015
• Iarscríbhinn 22-03 a ghabhann le Rialachán (AE) 2015/2446 ón gCoimisiún an 28 Iúil 2015

Tabhair faoi deara le do thoil gur rialacháin chuimsitheacha iad seo, nach mbaineann le tionscnamh amháin. Treoir an Choimisiúin d'úsáideoirí maidir le rialacha tionscnaimh GSP (Rialacha tionscnaimhan Aontais Eorpaigh don GSP: Áiríteari dTreoirleabhar d’Úsáideoirí leagan comhdhlúite neamhoifigiúil den téacs dlíthiúil a bhaineann le rialacha tionscnaimh GSP.

An bhfuil mo tháirge de thionscnamh tíre is tairbhí de GSP?

Chun go gcáileoidh do tháirge don taraif fhabhrach níos ísle nó nialais faoin GSP, ní mór dó a bheith de thionscnamh tíre is tairbhí den GSP. Meastar go bhfuil táirge de thionscnamh tíre is tairbhí den GSP más rud é

• a fuarthas go hiomlán i dtír thairbhíoch nó
• a fuarthas i dtír is tairbhí ina bhfuil ábhair nach bhfuarthas go hiomlán ach ar a ndearnadh oibriú nó próiseáil leordhóthanach, mar a shainmhínítear sna rialacha táirgeshonracha in Iarscríbhinn 22-03 a ghabhann le Rialachán Tarmligthe (AE) 2015/2446 ón gCoimisiún, áirítear dhá shraith rialacha
  in Iarscríbhinn 22-03: ceann amháin is infheidhme maidir le tíortha is tairbhithe de GSP is Lú Forbairt, ceann amháin is infheidhme maidir le gach tír eile is tairbhí de GSP.

Samplaí de na príomhchineálacharialacha táirgeshonracha i gcomhaontuithe trádála an Aontais

• an riail bhreisluacha – ní féidir le luach na n-ábhar neamhthionscnaimh go léir i dtáirge a bheith níos mó ná céatadán áirithe dá phraghas díreach ón monarcha
• an t-athrú ar rangú taraife – is é an toradh atá ar an bpróiseas táirgthe ná athrú ar rangú taraife idir na hábhair neamhthionscnaimh agus an táirge deiridh – mar shampla táirgeadh páipéir (Córas Comhchuibhithe Caibidil 48) ó laíon neamhthionscnaimh (Córas Comhchuibhithe Caibidil 47)
• oibríochtaí sonracha – tá gá le próiseas táirgthe ar leith, mar shampla snáithíní a shníomh ina snáth – úsáidtear rialacha den sórt sin den chuid is mó in earnáil na dteicstílí, na n-éadaí agus na gceimiceán

Leideanna chun cabhrú leat cloí leis na rialacha táirgeshonracha

Foráiltear do sholúbthacht bhreise chun cabhrú leat cloí le rialacha a bhaineann go sonrach leis an táirge, amhail lamháltas nó carnadh.

Lamháltas

Sa GSP, ceadaítear leis an riail lamháltais don táirgeoir ábhair neamhthionscnaimh a úsáid a bhfuil toirmeasc orthu de ghnáth de réir na rialach táirgeshonraí, a fhad is nach mó a nglanmheáchan nó a nglanluach ná

• 15% de mheáchan an táirge i gcás táirgí talmhaíochta agus táirgí talmhaíochta próiseáilte a thagann faoi Chaibidil 2 agus Caibidil 4 go Caibidil 24 den Chóras Comhchuibhithe, seachas táirgí iascaigh próiseáilte i gCaibidil 16
• 15 % de phraghas an táirge díreach ón monarcha le haghaidh táirgí tionsclaíocha seachas teicstílí agus éadaí

Tá feidhm ag lamháltais shonracha maidir le teicstílí agus éadaí atá aicmithe i gCaibidlí 50 go 63 den Chóras Comhchuibhithe, a áirítear i Nóta 6 agus i Nóta 7 d’Iarscríbhinn A Nótaí tosaigh a ghabhann leis an liosta in Iarscríbhinn 22-03.

Ní féidir an lamháltas sin a úsáid chun aon tairseach uasluacha d’ábhair neamhthionscnaimh a liostaítear sna rialacha táirgeshonracha a shárú.

Carnadh

Déantar foráil in GSP maidir leis na bealaí seo a leanas chun tionscnamh a charnadh

• Carnadh déthaobhach, lenar féidir ábhair de thionscnamh an Aontais a áireamh amhail is gur de thionscnamh na tíre is tairbhí de GSP iad nuair a úsáidtear iad chun táirge a mhonarú
• Carnadh réigiúnach, lena gceadaítear carnadh laistigh de ghrúpaí réigiúnacha sonraithe tíortha. Faoi láthair, baineann sé seo le

Grúpa I

• an Chambóid
• an Indinéis
• Laos
• Maenmar/Burma
• na hOileáin Fhilipíneacha
• Vítneam*

*Ní bheidh Vítneam ina thairbhí den GSP a thuilleadh amhail ón 1 Eanáir²⁰²³

Grúpa III

• an Bhanglaidéis
• an Bhútáin
• India
• Neipeal
• an Phacastáin
• Srí Lanca

Leis an gcarnadh sin, is féidir ábhair allmhairithe ó thíortha sa ghrúpa céanna a áireamh mar ábhair thionscnaimh nuair a úsáidtear iad chun táirge a mhonarú. Tá coinníollacha speisialta áirithe le haghaidh táirgí teicstíle in Iarscríbhinn 22-05 agus táirgí áirithe a eisiatar ón gcarnadh réigiúnach a liostaítear in Iarscríbhinn 22-04.

• Carnadh trasréigiúnach, lenar féidir le tíortha is tairbhithe de Ghrúpa I agus de Ghrúpa III ábhar na tíre eile a úsáid mar ábhar tionscnaimh. Tá an carnadh seo faoi réir iarrata, nach ndeonaítear go huathoibríoch. Faoi láthair tá carnadh amháin den sórt sin i bhfeidhm.
• Carnadh leathnaithe, lenar féidir le tír is tairbhí iarratas a dhéanamh ar charnadh le tír a bhfuil Comhaontú Saorthrádála ag an Aontas Eorpach léi. Níl feidhm ag an gcarnadh sin faoi láthair.
• Lecarnadh leis an Iorua, leis an Eilvéis agus leis an Tuirc, is féidir ábhair de thionscnamh na dtrí thír sin a áireamh mar ábhair de thionscnamh tíre is tairbhí nuair a úsáidtear iad chun táirge a mhonarú. Eisiatar earraí talmhaíochta a thagann faoi Chaibidlí 1-24 den Chóras Comhchuibhithe ón gcineál seo carntha.

Maoluithe

Féadfar maolú sonrach a dheonú, faoi choinníollacha sonracha, d'fhonn Rialacha Tionscnaimh níos maolaithe is infheidhme maidir le táirgí sonracha de thionscnamh tíortha sonracha a cheadú. Deonaíodh maolú den sórt sin do Rinn Verde agus tá sé i bhfeidhm faoi láthair.

Ceanglais eile

Ní mór do tháirge gach ceanglas eile is infheidhme den Phrótacal a chomhlíonadh freisin (amhail oibriú nó próiseáil neamhleor, nó riail an neamhathraithe).

Riail maidir le neamhathrú

Ní mór táirgí tionscnaimh a iompar ón tír is tairbhí de GSP chuig an Aontas gan tuilleadh próiseála a dhéanamh orthu i dtríú tír.

Is féidir roinnt oibríochtaí a dhéanamh i dtríú tír má fhanann na táirgí faoi mhaoirseacht chustaim, amhail

• marcanna, lipéid, séalaí nó aon doiciméadacht a chur leo nó a ghreamú díobh chun a áirithiú go gcomhlíonfar ceanglais intíre shonracha de chuid na tíre allmhairiúcháin
• táirgí a chaomhnú i ndálaí maithe
• stóráil
• coinsíneachtaí a roinnt

Féadfaidh na húdaráis chustaim fianaise a iarraidh go bhfuiltear ag comhlíonadh na rialach, amhail

• doiciméid iompair chonarthacha amhail billí luchta
• fianaise fhíorasach nó nithiúil bunaithe ar mharcáil nó uimhriú pacáistí
• aon fhianaise a bhaineann leis na hearraí iad féin

Aisíocaíocht dleachta

Faoin scéim GSP, ceadaítear aisíoc dleachtanna a íocadh roimhe sin ar ábhair neamhthionscnaimh a úsáideadh chun táirge a tháirgeadh a onnmhairítear faoi tharaif fhabhrach.

Nósanna imeachta tionscnaimh

Conas taraif fhabhrach a éileamh

Ní mór d'onnmhaireoirí agus d'allmhaireoirí na nósanna imeachta tionscnaimh a leanúint. Leagtar amach na nósanna imeachta tionscnaimh a bhaineann le héileamh ar tharaif fhabhrach agus fíorú na n-údarás custaim in Airteagail 60 agus 70-112 de Rialachán Cur Chun Feidhme (AE) 2015/2447 ón gCoimisiún. Soiléiríonn siad e.g. conas tionscnamh táirge a dhearbhú, conas fabhair a éileamh nó conas is féidir leis na húdaráis chustaim tionscnamh táirge a fhíorú.

Dearbhú tionscnaimh

• Níl aon chruthúnas ar thionscnamh ag teastáil i gcás allmhairí chuig an Aontas nuair nach mó luach iomlán na coinsíneachta ná €500 i gcás pacáistí beaga nó €1,200 i gcás bagáiste pearsanta

Cruthúnais tionscnaimh

Is féidir le honnmhaireoirí na dtíortha is tairbhithe féindearbhú a dhéanamh go bhfuil a dtáirge tionscnaimh trí ráiteas maidir le tionscnamh a sholáthar.

• onnmhaireoir atá cláraithe sa Chóras Onnmhaireoirí Cláraithe (REX)
• aon onnmhaireoir ar choinníoll nach mó ná €6,000 luach iomlán na coinsíneachta

Is éard is ráiteas maidir le tionscnamh ann dearbhú tionscnaimh a dhéanann an t-onnmhaireoir cláraithe ar shonrasc, ar nóta seachadta, ar liosta pacála, nó ar aon doiciméad tráchtála eile lenar féidir na hearraí agus an t-onnmhaireoir a shainaithint. Leagtar síos téacs an ráitis maidir le tionscnamh in Iarscríbhinn 22-07 de Rialachán (AE) 2015/2447. Maidir leis na rialacha a bhaineann leis an ráiteas maidir le tionscnamh, féach go príomha Airteagal 92 agus Airteagal 93 den Rialachán sin.

Tar éis an 30 Meitheamh 2020, is éard atá sa chruthúnas tionscnaimh chun cóireáil fhabhrach taraife a éileamh faoin GSP ráiteas maidir le tionscnamh arna eisiúint ag onnmhaireoirí atá cláraithe sa tír is tairbhí sa Chóras Onnmhaireoirí Cláraithe (REX). Ní ghlactar le teastais Fhoirm A a thuilleadh tar éis an dáta seo.

Mar sin féin, i bhfianaise an chur isteach de dheasca phaindéim COVID-19, is féidir idirthréimhse fhada a iarraidh. Na tíortha sin nárbh fhéidir córas REX a imscaradh ná a úsáid iontu mar gheall ar an bpaindéim, féadfaidh siad tairbhe a bhaint as síneadh eile ar an idirthréimhse go dtí an 31 Nollaig 2020, mar a bunaíodh le Rialachán (AE) 2020/750. Chun nuashonruithe rialta a fháil, féach suíomh gréasáin REX.

Beidh an ráiteas maidir le tionscnamh bailí go ceann 12 mhí ón dáta a rinneadh é.

Fíorú tionscnaimh

Féadfaidh na húdaráis chustaim a fhíorú an de thionscnamh táirge allmhairithe é nó an gcomhlíonann sé ceanglais eile maidir le tionscnamh. Tá GSP bunaithe ar na prionsabail seo a leanas:

• tá an fíorú bunaithe ar chomhar riaracháin idir údaráis chustaim na tíre is tairbhí agus an Aontais
• is iad údaráis chustaim na tíre tairbhíche a dhéanann seiceálacha ar thionscnamh na dtáirgí ach, más gá, féadfaidh údaráis an Choimisiúin nó údaráis Bhallstáit an Aontais páirt a ghlacadh sna fiosrúcháin sin
• a luaithe a bheidh an fíorú curtha i gcrích, cuirfidh údaráis na tíre is tairbhí na torthaí in iúl d’údaráis iarrthacha an Bhallstáit den Aontas a dhéanfaidh an cinneadh deiridh maidir le tionscnamh

Ceanglais táirge

Rialacha agus ceanglais theicniúla

Ceanglais táirgí agus córais trádála nach mór d’earraí a chomhlíonadh chun go n-allmhaireofar isteach san Aontas Eorpach iad.

Cuardaigh na rialacha agus na rialacháin shonracha is infheidhme maidir le do tháirge agus a thír thionscnaimh trí Mo Chúntóir Trádála a úsáid.

Chun riachtanais do tháirge a fheiceáil beidh ort a chód custaim a aithint ar dtús. Mura bhfuil an cód custaim ar eolas agat, is féidir leat é a chuardach le hainm do tháirge san inneall cuardaigh ionsuite.

Ceanglais sláinte agus sábháilteachta, Caighdeáin Sláintíochta agus Fíteashláintíochta

Foghlaim faoi chaighdeáin sláinte, sábháilteachta, sláintíochta agus fíteashláintíochta (SPS) nach mór d'earraí a chomhlíonadh chun go n-iompórtálfar isteach san Aontas Eorpach iad.

Cuardaigh na rialacha sláinte, sábháilteachta agus SPS is infheidhme maidir le do tháirge agus a thír thionscnaimh sa Mo Chúntóir Trádála.

Doiciméid agus nósanna imeachta imréitigh custaim

Cruthúnas ar thionscnamh

Is féidir le honnmhaireoirí na dtíortha is tairbhithe féindearbhú a dhéanamh go bhfuil a dtáirge tionscnaimh trí ráiteas maidir le tionscnamh a sholáthar.

• onnmhaireoir atá cláraithe sa Chóras Onnmhaireoirí Cláraithe (REX)
• aon onnmhaireoir ar choinníoll nach mó ná €6,000 luach iomlán na coinsíneachta

Is éard is ráiteas maidir le tionscnamh ann dearbhú tionscnaimh a dhéanann an t-onnmhaireoir cláraithe ar shonrasc, ar nóta seachadta, ar liosta pacála, nó ar aon doiciméad tráchtála eile lenar féidir na hearraí agus an t-onnmhaireoir a shainaithint. Leagtar síos téacs an ráitis maidir le tionscnamh in Iarscríbhinn 22-07 de Rialachán (AE) 2015/2447. Maidir leis na rialacha a bhaineann leis an ráiteas maidir le tionscnamh, féach go príomha Airteagal 92 agus Airteagal 93 den Rialachán sin.

Tar éis an 30 Meitheamh 2020, is éard atá sa chruthúnas tionscnaimh chun cóireáil fhabhrach taraife a éileamh faoin GSP ráiteas maidir le tionscnamh arna eisiúint ag onnmhaireoirí atá cláraithe sa tír is tairbhí sa Chóras Onnmhaireoirí Cláraithe (REX). Ní ghlactar le teastais Fhoirm A a thuilleadh tar éis an dáta seo.

Mar sin féin, i bhfianaise an chur isteach de dheasca phaindéim COVID-19, is féidir idirthréimhse fhada a iarraidh. Na tíortha sin nárbh fhéidir córas REX a imscaradh ná a úsáid iontu mar gheall ar an bpaindéim, féadfaidh siad tairbhe a bhaint as síneadh eile ar an idirthréimhse go dtí an 31 Nollaig 2020, mar a bunaíodh le Rialachán (AE) 2020/750. Chun nuashonruithe rialta a fháil, féach suíomh gréasáin REX.

Beidh an ráiteas maidir le tionscnamh bailí go ceann 12 mhí ón dáta a rinneadh é.

Doiciméid eile

Nósanna imeachta custaim maidir le hallmhairiú agus le honnmhairiú.

Maoin Intleachtúil agus Tásca Geografacha

• Rialacha an Aontais maidir le
  • Maoin Intleachtúil agus Tásca Geografacha
  • Beartas an Aontais Eorpaigh maidir le Maoin Intleachtúil agus tíortha i mbéal forbartha

• Faisnéis ghinearálta faoi Mhaoin Intleachtúil agus Tásca Geografacha

Trádáil Seirbhísí

• eolas sonrach faoi mhargadh seirbhísí an Aontais
• eolas ginearálta faoi na rialacha, na rialacháin agus na saoráidí lena rialaítear trádáil i seirbhísí

Soláthar Poiblí

• faisnéis shonrach faoi mhargadh soláthair phoiblí an Aontais
• faisnéis ghinearálta faoi reachtaíocht soláthair phoiblí, rialacha agus rochtain ar mhargaí éagsúla

Infheistíocht

• eolas sonrach faoi infheistíochtaí ón gcoigríoch isteach san Aontas
• eolas ginearálta chun d'infheistíocht thar lear a chumasú 

Naisc agus doiciméid úsáideacha

Seiceáil na rialacha agus na taraifí sonracha a bhaineann leis an earra is mian leat a allmhairiú/onnmhairiú sa Mo Chúntóir Trádála.

Rialachán (AE) Uimh. 978/2012 maidir le fabhair tharaife ghinearálaithe.