Gluais

Baintear úsáid as ionstraimí cosanta trádála chun cothroime agus cothrom iomaíochta a athbhunú nuair a thagann allmhairí táirge ar leith ó thríú tír isteach san Aontas ar phraghsanna atá íseal go saorga, rud a dhéanann dochar do thionscal déantúsaíochta na hEorpa. Fágann siad gur féidir dleachtanna breise a chur le hallmhairí isteach san Aontas nuair atá trádáil éagórach á déanamh.

Ní féidir le hionstraimí cosanta trádála déileáil le praghsanna ísle ar allmhairí ach amháin má dhumpáiltear praghsanna den sórt sin, má thugtar fóirdheontais dóibh nó má spreagann siad borradh mór gan choinne ar allmhairí.
Ní dhéanann bearta cosanta trádála difear ach do thuairim is 1 % de mhéideanna iomlána allmhairí an Aontais.

Is éard atá i reachtaíocht cosanta trádála an Aontais, i gcomhréir le rialacha na hEagraíochta Domhanda Trádála, ionstraimí maidir leis an méid seo a leanas:
• frithdhumpáil
• frith-fhóirdheontas
• coimircí

Téarma a úsáidtear chun táirgí de thionscnamh tíre is tairbhí a eisiamh ón gcóras ginearálaithe fabhar, nuair a shroicheann siad leibhéal iomaíochais ar mhargadh an AE nach bhfuil an GSP de dhíth orthu a thuilleadh dul san iomaíocht ann. Murab ionann agus an GSP a bhí ann roimhe seo, a raibh “earnálacha” den GSP sonrach ann, tá grádú bunaithe anois ar “rannáin” na Comhtharaife Custaim (CCT). Tá roinn (i.e., grúpa mór táirgí in earnáil ar leith – tá 21) ó thíortha aonair “céimnithe” ón GSP nuair a sháraíonn na táirgí sin an tairseach ábhartha (57 %, 17.5 % nó 47.2 %, de réir an chineáil táirge) d’allmhairí AE faoi GSP de na táirgí céanna le meán bliantúil le trí bliana anuas.

Bloc trádála Mheiriceá Theas a bunaíodh leis an gConradh Santaón i 1991 agus Prótacal Ouro Preto i 1994.

Is iad seo a leanas na comhaltaí iomlána atá aige:

• An Airgintín
• An Bhrasaíl
• Paragua
• Uragua

Is ball iomlán í Veiniséala freisin ach tá sí ar fionraí ó 1 Nollaig, 2016.

Is iad seo a leanas na tíortha comhlachais:

• An Bholaiv
• An tSile
• An Cholóim
• Eacuadór
• An Ghuáin
• Peiriú
• Suranam

Is iad an Nua-Shéalainn agus Meicsiceo na tíortha breathnóireachta. Tá laghdú suas le 90 % déanta ag an Aontas ar tharaifí ar thrádáil idir na tíortha sin.

Foráil lena gceadaítear méid beag d’ábhair neamhthionscnaimh a úsáid i dtáirgeadh na n-earraí gan difear a dhéanamh dá stádas tionscnaimh, ar choinníoll nach sáraíonn sé tairseach áirithe (is iondúil go socraítear ag thart ar 10 % nó 15 % de phraghas nó meáchan an earra díreach ón obair é, ag brath ar an socrú trádála fabhrach). Mar sin féin, má cheadaíonn an riail a bhaineann go sonrach leis an táirge úsáid a bhaint as céatadán d’ábhair neamhthionscnaimh cheana féin, ní féidir an lamháltas a úsáid chun an méid sin a shárú. Tugtar ‘de minimis’ ar an riail lamháltais freisin.

Tá táirge i gcomhréir leis an riail nuair nach mó luach na n-ábhar neamhthionscnaimh go léir nó na n-ábhar sonrach neamhthionscnaimh ná céatadán áirithe de phraghas an táirge deiridh díreach ón monarcha.

Is iad seo a leanas an fhoirmle chun luach na n-ábhar neamhthionscnaimh a ríomh:

Cion luacha réigiúnaigh táirge in FOB (%) = ((SAB – Luach na n-ábhar neamhthionscnaimh)/FOB) x 100

áit

“Luach na n-ábhar neamhthionscnaimh” = an luach custaim tráth allmhairithe na n-ábhar neamhthionscnaimh go léir a úsáideadh i dtáirgeadh do tháirge, nó, murab eol sin agus murar féidir é a fhionnadh, an chéad phraghas infhionnta a íocadh ar na hábhair neamhthionscnaimh san AE nó sa tír tosaíochta chomhpháirtíochta.

“luach custaim” = an luach arna chinneadh i gcomhréir le Comhaontú 1994 maidir le cur chun feidhme Airteagal VII den Chomhaontú Ginearálta um Tharaifí agus Trádáil (Comhaontú na hEagraíochta Domhanda Trádála maidir le luacháil chustaim).

“Praghas díreach ón monarcha” = praghas an táirge díreach ón monarcha a íocadh nó is iníoctha leis an monaróir ar ina ghnóthas a dhéantar an t-oibriú deireanach nó an phróiseáil dheireanach, ar choinníoll go n-áirítear sa phraghas luach na n-ábhar go léir a úsáideadh agus na costais eile go léir arna dtabhú i dtáirgeadh táirge lúide aon chánacha inmheánacha a aisíoctar, nó is féidir a aisíoc, nuair a onnmhairítear an táirge a fuarthas.

Comhlíontar an riail mura mó an luach sin de na hábhair neamhthionscnaimh i gcéatadán ná an céatadán atá luaite sa riail a bhaineann go sonrach leis an táirge.

Is féidir tuilleadh faisnéise faoin modh ríofa sa chomhaontú idir an tAontas agus an tSeapáin a fháil i Nóta 4 – Uasluach na n-ábhar neamhthionscnaimh a ríomh sa Chaibidil maidir le rialacha tionscnaimh an Chomhaontaithe um Chomhpháirtíocht Eacnamaíoch idir an tAontas agus an tSeapáin.

Sampla 1: Crústaigh phlaisteacha (ceanntheideal 39.24)

I roinnt socruithe trádála de chuid an Aontais, éilítear an méid seo a leanas leis an riail maidir le crúiscíní plaisteacha (HS – ceannteideal 39.24):

“Monarú [táirgeadh] nach bhfuil luach na n-ábhar [neamhthionscnaimh] go léir a úsáideadh lena linn níos mó ná 50 % de phraghas an táirge díreach ón monarcha (Uasmhéid 50 % (EXW))”

Úsáideann monaróir na gcosán plaisteach na hábhair neamhthionscnaimh seo a leanas a allmhairítear ó lasmuigh den Aontas agus ón tír chomhpháirtíochta:

— gráinníní plaisteacha (ceannteideal 39.03) (luach EUR 2)

— Lid (HS ceannteideal 39.24) (luach EUR 0.50).

Tá crúisc phlaisteach (praghas díreach ón monarcha EUR 6) i gcomhréir leis an riail tionscnaimh toisc gur lú ná 50 % den phraghas díreach ón monarcha luach na n-ábhar neamhthionscnaimh a úsáideadh.

Sampla 2: Slabhraí sciála (cheannteideal 73.15)

I roinnt socruithe trádála fabhracha de chuid an Aontais is gá an riail maidir le slabhraí sciála (cheannteideal 73.15):

“Monarú [Táirgeadh] nach bhfuil luach na n-ábhar neamhthionscnaimh go léir faoi cheannteideal 73.15 a úsáideadh lena linn níos mó ná 50 % de phraghas an táirge díreach ón monarcha (Uasmhéid 50 % (EXW)”)

Úsáideann monaróir na slabhraí sciála na hábhair neamhthionscnaimh seo a leanas a allmhairítear ó lasmuigh den Aontas agus ón tír chomhpháirtíochta

— slabhra (ceannteideal 73.15) (luach EUR 150)

— sreang de chruach dhosmálta (cheannteideal 72.23) (luach EUR 60)

Comhlíonann slabhra sciála (praghas díreach ón monarcha EUR 350) an riail tionscnaimh toisc go bhfuil luach na n-ábhar neamhthionscnaimh atá faoi cheannteideal 73.15 níos lú ná 50 % de phraghas an tslabhra sciála díreach ón monarcha cé gur mó luach iomlán na n-ábhar neamhthionscnaimh go léir ná 50 % de phraghas an táirge díreach ón monarcha.