Kif taqra ftehim kummerċjali
Jekk qed tfittex li tesporta l-prodott jew is-servizz tiegħek, tista’ tibbenefika minn trattament favorevoli bis-saħħa ta’ ftehim kummerċjali. Il-ftehimiet kummerċjali jagħmluha eħfef u rħisa għalik biex tesporta, u tagħti lill-prodott tiegħek vantaġġ kompetittiv fis-suq tad-destinazzjoni. Din it-taqsima tippermettilek tifhem kif jaħdmu l-ftehimiet kummerċjali tal-UE u tgħidlek kif issib l-informazzjoni li jkollok bżonn.
Il-ftehimiet kummerċjali tal-UE jistgħu jidhru li huma dokumenti kkomplikati, iżda huma bbażati fuq struttura loġika li faċli tiġi segwita. Hawn taħt tista’ ssib l-istruttura bażika standard ta’ ftehim kummerċjali, li se jgħinek issib l-informazzjoni li teħtieġ fl-attività kummerċjali partikolari tiegħek. Dan iservi bħala linja gwida ġenerali. Kull ftehim huwa differenti, skont is-sitwazzjoni tal-partijiet firmatarji u l-livell ta’ ambizzjoni tagħhom li jilliberalizzaw il-kummerċ.
1 Preambolu
Il-preambolu jsemmi lill-Partijiet, jafferma l-objettivi komuni tagħhom rigward l-iżvilupp tar-relazzjonijiet ekonomiċi tagħhom u jirrikonoxxi l-fondazzjoni ta’ dawn ir-relazzjonijiet.
2 Definizzjonijiet, objettivi u dispożizzjonijiet inizjali
Dan il-kapitolu jispjega t-termini użati fil-ftehim, biex jiġi żgurat fehim komuni tal-lingwa.
3 It-trattament nazzjonali u l-aċċess tas-suq għall-prodotti
Il-kapitlu u l-annessi tiegħu normalment jiddeskrivu sa fejn u kemm il-ftehim se jnaqqas jew ineħħi malajr id-dazji, it-taxxi jew tariffi ta’ importazzjoni oħra għal oġġetti kkummerċjati bejn il-partijiet. Hawnhekk issib id-dazji u t-tariffi speċifiċi għall-prodotti kollha koperti mill-Ftehim ta’ Kummerċ. Normalment, ikun hemm anness separat li jkun fih impenji speċifiċi meħuda minn kull parti għal kull kategorija ta’ prodotti.
4 Rimedji kummerċjali
Dan il-kapitolu jirreferi għal miżuri ta’ kontroazzjoni li parti waħda tista’ tieħu b’reazzjoni għall-effetti negattivi ta’ prattiki kummerċjali inġusti, bħal dumping u sussidji illeġittimi.
5 Ostakoli Tekniċi għall-Kummerċ
Dan il-kapitolu jipprovdi għall-armonizzazzjoni ta’ ċerti regolamenti u jirrikonoxxi xi proċeduri ta’ ċertifikazzjoni tal-kwalità bħala ekwivalenti f’setturi speċifiċi.Dan jista’ jipprevedi r-rikonoxximent reċiproku tal-proċeduri ta’ valutazzjoni tal-konformità, li jfisser li l-prodotti jistgħu jiġu aċċettati għall-importazzjoni fil-pajjiż ta’ destinazzjoni abbażi tad-dokumenti ta’ valutazzjoni tal-konformità maħruġa fil-pajjiż tal-esportazzjoni.
6 Miżuri sanitarji u fitosanitarji
Dan il-kapitolu jistabbilixxi r-regoli għas-sikurezza tal-ikel u għas-saħħa tal-annimali u tal-pjanti. Normalment din għandha l-għan li tissimplifika u tarmonizza l-proċeduri ta’ konformità, filwaqt li tiżgura li l-miżuri leġittimi għas-sikurezza tal-ikel u għas-saħħa tal-annimali u tal-pjanti ma joħolqux ostakli mhux ġustifikati għall-kummerċ. Hawnhekk tista’ ssib l-awtoritajiet kompetenti f’kull pajjiż u l-mekkaniżmi ta’ approvazzjoni li għandek bżonn biex tissodisfa biex tesporta.
7 Dwana u tħaffif kummerċjali
Dan il-kapitolu għandu l-għan li jissimplifika l-proċeduri doganali u jagħmilhom aktar effiċjenti. Hawnhekk tista’ ssib proċeduri doganali li ma ssemmewx band’ oħra, rekwiżiti għal dokumentazzjoni u metodi ta’ determinazzjoni ta’ konformità mar-regoli ta’ oriġini, u informazzjoni oħra relatata mal-valutazzjoni doganali, it-tariffi u l-imposti, u d-dritt tiegħek li tappella għal deċiżjonijiet doganali.
8 L-investiment
Dan il-kapitolu jistabbilixxi miżuri biex jinfetaħ l-investiment u jiġu protetti l-investituri, filwaqt li jiġi żgurat it-trattament ġust tagħhom. Dan jista’ jneħħi limiti massimi ta’ ekwità jew rekwiżiti ta’ prestazzjoni barranin, jiffaċilita t-trasferiment tal-profitt, u jdaħħal fis-seħħ regoli stabbli u prevedibbli li jirregolaw il-garanziji ta’ investiment. Tista’ tistabbilixxi wkoll sistemi ta’ qorti tal-investiment li jippermettu lill-investituri jsolvu t-tilwim dwar l-investiment tagħhom malajr u b’mod ġust.
9 Kummerċ f’servizzi
Dan il-kapitolu jirreferi għall-kummerċ transfruntier fis-servizzi. Hija ssegwi parzjalment l-istruttura tal-Ftehim Ġenerali dwar il-Kummerċ fis-Servizzi, li jistabbilixxi r-regoli għall-kummerċ fis-servizzi bejn kull pajjiż li huwa membru tad-WTO. Madankollu, il-ftehimiet kummerċjali spiss ikun fihom impenji addizzjonali f’setturi bħas-servizzi finanzjarji, it-telekomunikazzjonijiet, il-kummerċ elettroniku u l-moviment temporanju ta’ persuni fiżiċi. Impenji speċifiċi jistgħu jinstabu fl-annessi, bi skeda separata, għal kull waħda mill-partijiet.
10 Akkwist pubbliku
Dan il-kapitolu jispeċifika l-oqsma fejn in-negozji minn kull naħa jistgħu jipprovdu oġġetti u servizzi lill-gvernijiet ta’ xulxin, inklużi l-amministrazzjonijiet ċentrali, reġjonali, provinċjali u lokali. Jekk il-partijiet ikunu diġà membri tal-Ftehim dwar l-Akkwisti Pubbliċi (GPA) tad-WTO, il-Ftehim Kummerċjali jista’ japprofondixxi l-impenji f’termini tan-numru ta’ entitajiet ta’ akkwist koperti, l-għadd ta’ prodotti u servizzi koperti, u l-limiti minimi tal-eliġibbiltà tal-offerta.
11 Proprjetà intellettwali
Normalment tibni fuq konvenzjonijiet internazzjonali eżistenti dwar il-proprjetà intellettwali (IP), dan il-kapitolu jiddeskrivi l-proċeduri u r-regoli dwar id-drittijiet tal-awtur, il-marki kummerċjali, id-disinji, il-privattivi, il-protezzjoni tad-data, eċċ. Huwa jista’ wkoll jiddefinixxi oqsma ġodda ta’ kooperazzjoni, bħall-protezzjoni għall-indikazzjonijiet ġeografiċi.
12 Kompetizzjoni u kwistjonijiet relatati
Din it-taqsima normalment tirreferi għal-liġi tal-kompetizzjoni, investigazzjonijiet u sanzjonijiet relatati ma’ kartelli kummerċjali, imġiba abbużiva minn kumpaniji b’pożizzjoni dominanti fis-suq, u fużjonijiet antikompetittivi. Dan jista’ wkoll jistipula regoli dwar sussidji, intrapriżi tal-istat u intrapriżi mogħtija privileġġi speċjali, biex jiġu żgurati kundizzjonijiet ekwi għall-kumpaniji privati.
13 Soluzzjoni ta’ tilwim u medjazzjoni
Dan il-kapitolu jipprovdi sistema għar-riżoluzzjoni ta’ kwalunkwe tilwim dwar il-mod kif il-partijiet japplikaw jew jinterpretaw il-ftehim, u jsemmi l-proċeduri formali li ż-żewġ naħat għandhom isegwu jekk ma jistgħux jilħqu ftehim medjat.
14 Dispożizzjonijiet finali
Dan il-kapitolu normalment jistabbilixxi kif il-ftehim jidħol fis-seħħ, jiftaħ il-possibbiltà għal partijiet ġodda li jingħaqdu wara li jiġi ffirmat u jistabbilixxi l-proċeduri biex jiġi emendat il-ftehim fil-futur.
15 Protokolli oħra
Dan jista’ jkun fih informazzjoni rilevanti mhux inkluża band’ oħra, bħal regoli ta’ oriġini speċifiċi għal kull kategorija ta’ prodott.