Gwida għas-Sistema ta’ Qorti tal-Investiment

Biex tkun taf jekk għandekx tilwima li taqa’ taħt il-ftehim rilevanti, għandek tħares lejn id-dispożizzjonijiet ta’ dak il-ftehim dwar l-ambitu tat-tilwim kopert.

B’mod ġenerali, tinqala’ tilwima meta investitur ta’ waħda mill-Partijiet Kontraenti (l-Istat ta’ Oriġini) jallega ksur tal-ftehim mill-Parti Kontraenti l-oħra (l-Istat Ospitanti) li jaffettwa investiment tal-investitur fl-Istat Ospitanti li jikkawża telf jew dannu.

 

Dispożizzjonijiet rilevanti biex jinstab il-kamp ta’ applikazzjoni tat-tilwim kopert mill-ftehimiet tal-UE

• CETA UE-Kanada — Artikolu8.18
• IPA UE-Singapore — Artikolu3.1
• IPA UE-Vjetnam — Artikolu3.27
• Investiment tal-AFA UE-Ċilì — Artikolu10.24

 

Jekk għandek tilwima, ipprova solviha permezz ta’ soluzzjonijiet amikevoli u jekk mhux possibbli, issottometti talba għal konsultazzjonijiet.

F’każ ta’ ksur allegat, it-tilwima għandha tiġi solvuta kemm jista’ jkun b’mod amikevoli permezz ta’ mekkaniżmi alternattivi għas-soluzzjoni tat-tilwim.

Il-mekkaniżmi ta’ soluzzjoni alternattiva għat-tilwim jipprovdu l-possibbiltà li jinstab ftehim ta’ soluzzjoni mingħajr ma jiġġarrbu l-ispejjeż tal-proċedimenti quddiem tribunal. Il-ftehimiet tal-UE dejjem jinkoraġġixxu s-soluzzjoni tat-tilwim permezz ta’ soluzzjonijiet amikevoli, inkluż permezz tal-mezzi li ġejjin

• Medjazzjoni
• In-negozjati

Għalkemm dawn is-soluzzjonijiet huma disponibbli anki wara li tkun ġiet ippreżentata t-talba, huwa l-aktar vantaġġuż li dawn jiġu segwiti, kemm jista’ jkun, qabel is-sottomissjoni ta’ talba għal konsultazzjonijiet. Kull parti litiganti għandha tirrispetta u tikkonforma ma’ kwalunkwe soluzzjoni miftiehma b’mod reċiproku.

 

Dispożizzjonijiet rilevanti biex tinstab informazzjoni dwar mekkaniżmi alternattivi għas-soluzzjoni tat-tilwim skont il-ftehimiet tal-UE

• CETA UE-Kanada — Artikoli 8.19 u 8.20
• IPA UE-Singapore — l-Artikoli 3.2 u 3.4
• IPA UE-Vjetnam — Artikoli 3.29 u 3.31
• Investiment tal-AFA UE-Ċilì — l-Artikoli 10.25 u 10.26

Jekk tilwima ma tkunx tista’ tiġi solvuta permezz ta’ mezzi amikevoli, parti tista’ tfittex konsultazzjonijiet permezz ta’ talba bil-miktub mibgħuta lill-parti l-oħra li tidentifika l-miżura inkwistjoni u d-dispożizzjonijiet li hija tqis li qed jiksru l-azzjonijiet tal-Istat Ospitanti.

 

It-talba għal konsultazzjonijiet hija essenzjali peress li hija pass obbligatorju qabel ma jinbdew il-proċedimenti. Huwa wkoll il-punt tat-tluq tal-limitu ta’ żmien biex tiġi ppreżentata pretensjoni (ara hawn taħt).

It-talba jrid ikun fiha informazzjoni speċifika u trid tiġi sottomessa f’perjodu ta’ żmien speċifikat fil-ftehim rilevanti.

Il-limitazzjoni taż-żmien b’mod partikolari tqis is-sitwazzjoni fejn rikorrent ifittex rimedju l-ewwel quddiem il-qrati domestiċi, qabel ma jirrikorri għas-Sistema ta’ Qorti tal-Investiment skont il-ftehim rilevanti.

 

Dispożizzjonijiet rilevanti biex tinstab informazzjoni dwar ir-rekwiżiti għas-sottomissjoni ta’ talba għal konsultazzjonijiet skont il-ftehimiet tal-UE

• CETA UE-Kanada — Artikolu8.19
• IPA UE-Singapore — Artikolu3.3
• IPA UE-Vjetnam — Artikolu3.30
• Investiment tal-AFA UE-Ċilì — Artikolu10.26

Jekk diġà beħsiebek tibda l-proċedimenti, għandek tibgħat avviż ta’ intenzjoni lir-rispondent (i) qabel ma tintemm il-fażi tal-konsultazzjonijiet.

Kull ftehim rilevanti jipprevedi li jekk it-tilwima ma tkunx tista’ tiġi solvuta f’ammont speċifiku ta’ żmien mis-sottomissjoni tat-talba għal konsultazzjonijiet, investitur jista’ jagħti avviż ta’ intenzjoni lill-intimat (i) li għandu jispeċifika bil-miktub l-intenzjoni tiegħek li tissottometti l-pretensjoni għas-soluzzjoni tat-tilwim bl-informazzjoni rilevanti.

 

Dan l-avviż ta’ intenzjoni huwa importanti peress li fil-każ li t-tilwima tkun kontra l-UE u l-Istati Membri tagħha, dan jiskatta l-proċedura biex jiġi ddeterminat l-intimat korrett.

F’każ li ma tkunx ġejt infurmat bid-determinazzjoni tal-UE, l-intimat ikun l-UE fejn il-miżuri identifikati fl-avviż huma esklużivament miżura tal-UE, filwaqt li l-intimat ikun Stat Membru fejn il-miżuri identifikati fl-avviż huma esklużivament miżura ta’ dak l-Istat Membru.

 

Dispożizzjonijiet rilevanti skont il-ftehimiet tal-UE biex tinstab informazzjoni dwar ir-rekwiżiti biex jintbagħat avviż ta’ intenzjoni meta t-tilwima tkun kontra l-UE u l-Istati Membri tagħha

• CETA UE-Kanada — Artikolu8.21
• IPA UE-Singapore — Artikolu3.5
• IPA UE-Vjetnam — Artikolu3.32
• Investiment tal-AFA UE-Ċilì — Artikolu10.27

Jekk it-tilwima ma tistax tiġi solvuta permezz ta’ konsultazzjonijiet, tista’ tissottometti t-talba tiegħek lit-Tribunal.

Jekk il-partijiet jonqsu milli jsolvu t-tilwima permezz ta’ konsultazzjonijiet, tista’ tiġi ppreżentata talba lit-Tribunal.

 

It-talba trid tiġi ppreżentata f’perjodu ta’ żmien speċifiku, li jibda mis-sottomissjoni tat-talba għall-konsultazzjonijiet.

Is-sottomissjoni ta’ talba għandha tinkludi ċerti elementi, bħar-regoli li taħthom tiġi ppreżentata t-tilwima. 

Soġġett għal eċċezzjonijiet speċifiċi, jekk investitur jiddeċiedi li jagħti bidu għal proċedimenti skont is-Sistema ta’ Qorti tal-Investiment tal-ftehim applikabbli, huwa jrid jirtira jew iwaqqaf kwalunkwe proċediment eżistenti quddiem tribunal jew qorti skont il-liġi domestika jew internazzjonali fir-rigward ta’ miżura li allegatament tikkostitwixxi ksur imsemmi fil-pretensjoni. Trid ukoll tirrinunzja d-drittijiet tagħha li tibda kwalunkwe talba jew proċediment quddiem tribunal jew qorti skont il-liġi domestika jew internazzjonali fir-rigward ta’ miżura li allegatament tikkostitwixxi ksur imsemmi fil-pretensjoni.

 

Dispożizzjonijiet rilevanti biex tinstab informazzjoni dwar ir-rekwiżiti għas-sottomissjoni ta’ talba u l-perjodi ta’ żmien speċifiċi skont il-ftehimiet tal-UE

• CETA UE-Kanada — Artikoli 8.22 u 8.23
• IPA UE-Singapore — l-Artikoli 3.6 u 3.7
• IPA UE-Vjetnam — l-Artikoli 3.33, 3.34 u 3.35
• Investiment tal-AFA UE-Ċilì — l-Artikoli 10.28 u 10.29

Ladarba t-talba tiegħek tkun ġiet riċevuta u pproċessata, it-Tribunal tal-Prim’ Istanza jivvaluta l-każ u jagħti deċiżjoni provviżorja.

Is-sistema ta’ Qorti tal-Investiment tinkludi mekkaniżmu fuq żewġ livelli b’Tribunal tal-Prim’ Istanza li jisma’ l-kawża u jagħti d-deċiżjoni tiegħu skont il-liġi applikabbli.

Kif spjegat, is-Sistema ta’ Qorti tal-Investiment titbiegħed min-natura “ad hoc” tal-proċedimenti ta’ arbitraġġ, fejn il-partijiet litiganti jagħżlu l-arbitri rispettivi tagħhom maħtura mill-parti.

Il-President tat-Tribunal għandu jaħtar l-Imħallfin li jiffurmaw id-diviżjoni tat-Tribunal li jkun qed jisma’ l-kawża. It-tliet Membri tat-Tribunal (sakemm ma jiġix miftiehem Imħallef uniku) jintgħażlu mil-lista tal-Membri li jkunu nħatru mill-Partijiet Kontraenti. Wieħed għandu jkun ċittadin ta’ Stat Membru tal-UE, wieħed ċittadin tal-Parti Kontraenti l-oħra, u ċittadin ta’ pajjiż terz li jippresjedi d-diviżjoni tat-Tribunal li tisma’ l-każ.

It-Tribunal tal-Prim’ Istanza se jkun jista’ jisma’ oġġezzjonijiet preliminari kif ukoll talbiet għal miżuri interim.

 

Id-Deċiżjoni mogħtija mit-Tribunal tal-Prim’ Istanza hija provviżorja, li jfisser li mhijiex vinkolanti (u infurzabbli) jekk jitnieda appell. Madankollu, jekk ikun għadda perjodu ta’ żmien speċifiku minn meta tkun ingħatat id-deċiżjoni provviżorja u l-ebda parti litiganti ma tkun appellat id-deċiżjoni, id-deċiżjoni provviżorja għandha ssir finali u infurzabbli.

 

Dispożizzjonijiet rilevanti fil-ftehimiet tal-UE biex tinstab informazzjoni dwar il-kostituzzjoni tat-Tribunal u t-tmexxija tal-proċedimenti

• CETA UE-Kanada — Artikoli 8.27, 8.31, 8.32, 8.33, 8.34
• IPA UE-Singapore — l-Artikoli 3.9, 3.13, 3.14, 3.15, 3.18
• IPA bejn l-UE u l-Vjetnam — l-Artikoli 3.38, 3.42, 3.44, 3.45, 3.47, 3.53
• Investiment tal-AFA UE-Ċilì — l-Artikoli 10.33, 10.37, 10.38, 10.41, 10.42, 10.44, 10.53

Id-Deċiżjoni provviżorja tista’ tiġi appellata quddiem it-Tribunal tal-Appell, li jagħti deċiżjoni finali.

 

Jekk parti litiganti tqis li d-deċiżjoni mogħtija mit-Tribunal tal-Prim’ Istanza jkun fiha żbalji, din tista’ tiġi appellata. It-Tribunal tal-Appell se jirrevedi l-aġġudikazzjoni u se jagħti d-deċiżjoni finali fi żmien qasir.

Is-sistema ta’ Qorti tal-Investiment tinkludi mekkaniżmu b’żewġ livelli b’korp ta’ appell permanenti. L-imħallfin tat-Tribunal tal-Appell li jisimgħu l-kawża jintgħażlu mil-lista tal-Membri maħtura mill-Partijiet Kontraenti mad-dħul fis-seħħ tal-ftehim.

Il-President tat-Tribunal tal-Appell għandu jaħtar il-Membri li jiffurmaw id-diviżjoni tat-Tribunal tal-Appell li tkun qed tisma’ l-appell. It-Tribunal tal-Appell se jisma’ kawżi f’diviżjonijiet li jikkonsistu fi tliet Membri: wieħed għandu jkun ċittadin ta’ Stat Membru tal-UE, wieħed ċittadin tal-Parti Kontraenti l-oħra, u ċittadin ta’ pajjiż terz li jippresjedi d-diviżjoni tat-Tribunal li tisma’ l-każ.

Jekk it-Tribunal tal-Appell jiċħad l-appell, id-deċiżjoni provviżorja għandha ssir finali.

Jekk l-appell ikun fondat sew, it-Tribunal tal-Appell għandu jimmodifika jew ireġġa’ lura s-sejbiet legali u l-konklużjoni fid-deċiżjoni provviżorja kollha jew parti minnha. It-Tribunal tal-Appell jista’ jagħti deċiżjoni finali huwa stess jew jiddeċiedi li jirreferi l-kwistjoni lura lit-Tribunal tal-Prim’ Istanza.

Id-Deċiżjoni finali tat-Tribunal tal-Appell jew l-għoti tat-Tribunal tal-Prim’ Istanza li jisma’ lura l-kwistjoni, se tkun finali u vinkolanti.

Dispożizzjonijiet rilevanti fil-ftehimiet tal-UE biex tinstab informazzjoni dwar il-proċediment tal-appell u d-deċiżjoni finali

• CETA UE-Kanada — Artikoli 8.28, 8.39
• IPA UE-Singapore — l-Artikoli 3.18, 3.19
• IPA bejn l-UE u l-Vjetnam — l-Artikoli 3.54 u 3.55
• Investiment tal-AFA UE-Ċilì — l-Artikoli 10.54, 10.55

Jekk investitur ikollu deċiżjoni finali favur tiegħu, jista’ jibda proċedimenti ta’ infurzar quddiem il-qrati domestiċi.

Ladarba tingħata deċiżjoni finali, din issir infurzabbli.

Id-deċiżjonijiet finali huma vinkolanti bejn il-partijiet litiganti u ma jkunux soġġetti għal appell, rieżami, annullament, annullament jew kwalunkwe rimedju ieħor.

Jekk investitur ikollu deċiżjoni finali u vinkolanti favur tiegħu, jista’ jibda proċedimenti ta’ infurzar quddiem il-qrati domestiċi. L-eżekuzzjoni tad-deċiżjoni ta’ arbitraġġ għandha tkun irregolata mil-liġijiet li jikkonċernaw l-eżekuzzjoni ta’ sentenzi jew deċiżjonijiet ta’ arbitraġġ fis-seħħ meta tintalab l-eżekuzzjoni.

Dispożizzjonijiet rilevanti fil-ftehimiet tal-UE biex tinstab informazzjoni dwar l-infurzar ta’ deċiżjonijiet finali mogħtija taħt is-Sistema ta’ Qorti tal-Investiment

• CETA UE-Kanada — Artikolu 8.41
• IPA UE-Singapore — Artikoli 3.22
• IPA UE-Vjetnam — Artikolu 3.57
• Investiment tal-AFA UE-Ċilì — Artikoli 10.56