Przewodnik po systemie sądów ds. inwestycji

Aby dowiedzieć się, czy masz spór objęty odpowiednią umową, należy zapoznać się z postanowieniami tej umowy dotyczącymi zakresu sporów.

Ogólnie rzecz biorąc, spór powstaje, gdy inwestor jednej z Umawiających się Stron (Państwa macierzystego) zarzuca naruszenie umowy przez drugą Umawiającą się Stronę (państwo przyjmujące) mające wpływ na inwestycję inwestora w państwie przyjmującym, które powoduje straty lub szkody.

 

Przepisy mające znaczenie dla określenia zakresu sporów objętych umowami UE

• CETA UE-Kanada – art. 8.18
• IPA UE-Singapur – art. 3 ust. 1
• Umowa o ochronie inwestycjiUE-Wietnam – art. 3.27
• Inwestycje UE-Chile AFA – art. 10.24

 

Jeśli masz spór, spróbuj go rozwiązać w drodze polubownych rozwiązań, a jeśli nie jest to możliwe, złożyć wniosek o konsultacje.

W przypadku domniemanego naruszenia spór powinien być w miarę możliwości rozstrzygnięty polubownie za pomocą alternatywnych mechanizmów rozstrzygania sporów.

Alternatywne mechanizmy rozstrzygania sporów zapewniają możliwość zawarcia ugody bez ponoszenia kosztów postępowania przed sądem. Umowy UE zawsze zachęcają do rozstrzygania sporów za pomocą polubownych rozwiązań, w tym za pomocą następujących środków:

• Mediacji
• Negocjacje

Chociaż rozwiązania te są dostępne nawet po złożeniu wniosku, najkorzystniejsze jest ich stosowanie, w miarę możliwości, przed złożeniem wniosku o konsultacje. Każda ze stron sporu przestrzega i stosuje się do wszelkich wspólnie uzgodnionych rozwiązań.

 

Odpowiednie przepisy umożliwiające znalezienie informacji na temat alternatywnych mechanizmów rozstrzygania sporów w ramach umów UE

• CETA UE-Kanada – art. 8.19 i 8.20
• IPA UE-Singapur – art. 3 ust. 2 i art. 3 ust. 4
• IPA UE-Wietnam – art. 3.29 i 3.31
• Inwestycje UE-Chile AFA – art. 10.25 i 10.26

Jeżeli sporu nie można rozstrzygnąć w drodze polubownego, strona może zwrócić się o konsultacje na podstawie pisemnego wniosku skierowanego do drugiej strony, w którym wskazano przedmiotowy środek i postanowienia, zgodnie z którymi uznaje ona działania państwa przyjmującego za naruszenie.

 

Wniosek o konsultacje ma zasadnicze znaczenie, ponieważ jest to etap obligatoryjny przed wszczęciem postępowania. Jest to również początek biegu terminu na złożenie wniosku (zob. poniżej).

Wniosek musi zawierać szczegółowe informacje i musi zostać złożony w terminie określonym w odpowiedniej umowie.

Ograniczenie czasowe uwzględnia w szczególności sytuację, w której powód mógłby dochodzić swoich roszczeń w pierwszej kolejności przed sądami krajowymi, przed zwróceniem się do systemu sądów ds. inwestycji na mocy odpowiedniej umowy.

 

Odpowiednie przepisy w celu znalezienia informacji na temat wymogów dotyczących składania wniosków o konsultacje na mocy umów UE

• CETA UE-Kanada – art. 8.19
• IPA UE-Singapur – art. 3 ust. 3
• IPA UE-Wietnam – art. 3.30
• Inwestycje UE-Chile AFA – art. 10.26

Jeżeli zamierzasz już wszcząć postępowanie, musisz przesłać zawiadomienie o zamiarze respondentom przed zakończeniem etapu konsultacji.

Każda odpowiednia umowa stanowi, że jeżeli spór nie może zostać rozstrzygnięty w określonym czasie od złożenia wniosku o konsultacje, inwestor może przekazać pozwanemu (pozwanemu) zawiadomienie o zamiarze, w którym na piśmie określisz swój zamiar złożenia skargi do rozstrzygnięcia sporu wraz z odpowiednimi informacjami.

 

Takie zawiadomienie o zamiarze jest ważne, ponieważ w przypadku sporu przeciwko UE i jej państwom członkowskim uruchomi procedurę w celu ustalenia właściwego pozwanego.

Jeżeli nie zostali Państwo poinformowani o ustaleniu przez UE, pozwanym będzie UE, w której środki wskazane w zawiadomieniu są wyłącznie środkami UE, natomiast pozwanym będzie państwo członkowskie, w którym środki wskazane w zawiadomieniu są wyłącznie środkami tego państwa członkowskiego.

 

Odpowiednie postanowienia umów UE mające na celu znalezienie informacji na temat wymogów dotyczących wysłania zawiadomienia o zamiarze w przypadku sporu przeciwko UE i jej państwom członkowskim

• CETA UE-Kanada – art. 8.21
• IPA UE-Singapur – art. 3 ust. 5
• IPA UE-Wietnam – art. 3.32
• Inwestycje UE-Chile AFA – art. 10.27

Jeżeli sporu nie można rozstrzygnąć w drodze konsultacji, możesz złożyć skargę do Trybunału.

Jeżeli strony nie rozstrzygną sporu w drodze konsultacji, skargę można wnieść do Trybunału.

 

Wniosek należy złożyć w określonym terminie, począwszy od złożenia wniosku o konsultacje.

Wniesienie pozwu musi zawierać pewne elementy, takie jak zasady, zgodnie z którymi spór jest wnoszony. 

Z zastrzeżeniem szczególnych wyjątków, jeżeli inwestor podejmie decyzję o wszczęciu postępowania w ramach systemu sądów ds. inwestycji w ramach mającej zastosowanie umowy, musi wycofać lub przerwać wszelkie toczące się postępowania przed trybunałem lub sądem na mocy prawa krajowego lub międzynarodowego w odniesieniu do środka rzekomo stanowiącego naruszenie, o którym mowa w skardze. Musi on również zrzec się wszelkich praw do wniesienia skargi lub postępowania przed trybunałem lub sądem na mocy prawa krajowego lub międzynarodowego w odniesieniu do środka, co do którego istnieje domniemanie, że stanowi naruszenie, o którym mowa w skardze.

 

Odpowiednie przepisy mające na celu znalezienie informacji na temat wymogów dotyczących złożenia skargi oraz konkretnych ram czasowych wynikających z umów UE

• CETA UE-Kanada – art. 8.22 i 8.23
• IPA UE-Singapur – art. 3.6 i 3.7
• IPA UE-Wietnam – art. 3.33, 3.34 i 3.35
• Inwestycje UE-Chile AFA – art. 10.28 i 10.29

Po otrzymaniu i rozpatrzeniu skargi Sąd Pierwszej Instancji oceni sprawę i wyda orzeczenie wstępne.

System sądów ds. inwestycji obejmuje dwustopniowy mechanizm z udziałem Sądu Pierwszej Instancji, który rozpozna sprawę i wyda orzeczenie zgodnie z obowiązującym prawem.

Jak wyjaśniono, system sądów ds. inwestycji odbiega od „ad hoc” charakteru postępowań arbitrażowych, w których strony sporu wybierają arbitrów wyznaczonych przez stronę.

Prezes Trybunału wyznacza sędziów wchodzących w skład składu Trybunału rozpatrującego sprawę. Trzech członków Trybunału (chyba że uzgodniono, że sędzia jednoosobowy) zostanie wybranych z listy członków mianowanych przez umawiające się strony. Jeden z nich jest obywatelem państwa członkowskiego UE, obywatelem drugiej umawiającej się strony oraz obywatelem państwa trzeciego, który będzie przewodniczył składowi Trybunału, który będzie rozpoznawał sprawę.

Sąd Pierwszej Instancji będzie mógł rozpoznać zarówno zastrzeżenia wstępne, jak i wnioski o zastosowanie środków tymczasowych.

 

Orzeczenie wydane przez Sąd Pierwszej Instancji ma charakter tymczasowy, co oznacza, że nie jest ono wiążące (i wykonalne) w przypadku wniesienia odwołania. Jeżeli jednak upłynął określony okres od wydania tymczasowego orzeczenia, a żadna ze stron sporu nie odwołała się od orzeczenia, orzeczenie tymczasowe staje się prawomocne i wykonalne.

 

Odpowiednie postanowienia umów UE mające na celu znalezienie informacji na temat składu Trybunału i przebiegu postępowania

• CETA UE-Kanada – art. 8.27, 8.31, 8.32, 8.33, 8.34
• IPA UE-Singapur – art. 3.9, 3.13, 3.14, 3.15, 3.18
• IPA UE-Wietnam – art. 3.38, 3.42, 3.44, 3.45, 3.47, 3.53
• Inwestycje UE-Chile AFA – art. 10.33, 10.37, 10.38, 10.41, 10.42, 10.44, 10.53

Od tymczasowego orzeczenia można się odwołać do Trybunału Apelacyjnego, który wydaje ostateczne orzeczenie.

 

Jeżeli strona sporu uzna, że orzeczenie wydane przez Sąd Pierwszej Instancji zawiera błędy, może ono zostać zaskarżone. Trybunał Apelacyjny dokona przeglądu orzeczenia i wyda ostateczne orzeczenie w krótkim czasie.

System sądów ds. inwestycji obejmuje dwupoziomowy mechanizm ze stałym organem odwoławczym. Sędziowie Trybunału Apelacyjnego rozpoznający sprawę zostaną wybrani z listy członków wyznaczonych przez umawiające się strony po wejściu w życie umowy.

Prezes Trybunału Odwoławczego wyznacza członków wchodzących w skład składu Trybunału Apelacyjnego rozpatrującego odwołanie. Trybunał Apelacyjny rozpoznaje sprawy w składach złożonych z trzech członków: jeden z nich jest obywatelem państwa członkowskiego UE, obywatelem drugiej umawiającej się strony oraz obywatelem państwa trzeciego, który będzie przewodniczył składowi Trybunału, który będzie rozpoznawał sprawę.

Jeżeli Trybunał Apelacyjny odrzuci odwołanie, tymczasowe orzeczenie staje się ostateczne.

Jeżeli odwołanie jest zasadne, Trybunał Apelacyjny zmienia lub uchyla ustalenia prawne i wnioski zawarte w orzeczeniu tymczasowym w całości lub w części. Trybunał Apelacyjny może samodzielnie wydać ostateczną decyzję lub skierować sprawę do ponownego rozpoznania przez Sąd Pierwszej Instancji.

Ostateczna decyzja Trybunału Apelacyjnego lub orzeczenie Sądu Pierwszej Instancji rozpatrującego sprawę będą ostateczne i wiążące.

Odpowiednie postanowienia umów UE w celu uzyskania informacji na temat postępowania odwoławczego i ostatecznego orzeczenia

• CETA UE-Kanada – art. 8.28, 8.39
• IPA UE-Singapur – art. 3.18, 3.19
• IPA UE-Wietnam – art. 3.54, 3.55
• Inwestycje UE-Chile AFA – art. 10.54, 10.55

Jeżeli inwestor uzyskał ostateczne orzeczenie na jego korzyść, może wszcząć postępowanie egzekucyjne przed sądami krajowymi.

Po wydaniu ostatecznego orzeczenia staje się ono wykonalne.

Ostateczne orzeczenia są wiążące między stronami sporu i nie podlegają odwołaniu, przeglądowi, uchyleniu, unieważnieniu ani żadnemu innemu środkowi odwoławczemu.

Jeżeli inwestor dysponuje prawomocnym i wiążącym orzeczeniem na jego korzyść, może wszcząć postępowanie egzekucyjne przed sądami krajowymi. Wykonanie orzeczenia podlega przepisom dotyczącym wykonywania wyroków lub orzeczeń obowiązujących w miejscu, w którym wystąpiono o wykonanie orzeczenia.

Odpowiednie postanowienia umów UE mające na celu znalezienie informacji na temat egzekwowania ostatecznych orzeczeń wydanych w ramach systemu sądów ds. inwestycji

• CETA UE-Kanada – art. 8.41
• IPA UE-Singapur – art. 3.22
• IPA UE-Wietnam – art. 3.57
• Inwestycje UE-Chile AFA – art. 10.56