Wykaz pozytywny i negatywny

W umowach handlowych strony mogą wpisać swoje zobowiązania i wyjątki do swoich list zgodnie z dwiema różnymi technikami – za pomocą wykazu pozytywnego lub wykazu negatywnego.

Wybór tej techniki nie ma jednak decydującego znaczenia dla zakresu zobowiązań podjętych w ramach umowy handlowej.

Taki sam stopień otwarcia lub ochrony można osiągnąć w przypadku wykazu pozytywnego, jak w przypadku wykazu negatywnego.

Wykazy pozytywne

Korzystając z wykazu pozytywnego, partner handlowy musi wyraźnie („pozytywnie”) wymienić te sektory i podsektory, w których podejmuje zobowiązania dotyczące dostępu do rynku i traktowania narodowego. 

W drugiej kolejności partner handlowy wymienia wszystkie wyjątki lub warunki od tych zobowiązań, określając ograniczenia dostępu do rynku lub traktowania narodowego, które chce zastosować.   

Wykazy negatywne

Korzystając z wykazu negatywnego, partnerzy handlowi muszą przejść tylko przez drugi etap. 

Nie muszą wymieniać sektorów, w odniesieniu do których podejmują zobowiązania. Wszystkie sektory lub podsektory, które nie są wymienione, są domyślnie otwarte dla zagranicznych usługodawców na takich samych warunkach jak w przypadku krajowych usługodawców. 

Strony wymieniają tylko te sektory lub podsektory, które ograniczają lub wykluczają.

Gdzie znaleźć listy w umowie?

Partnerzy handlowi zazwyczaj korzystają z dwóch różnych załączników, aby wpisać swoje zastrzeżenia do wykazu negatywnego.

• Wzałączniku I wyraźnie wymieniono wszystkie obowiązujące przepisy krajowe, które stanowią odstępstwo od dostępu do rynku lub traktowania narodowego.
• Załącznik II zawiera wykaz sektorów i podsektorów, w odniesieniu do których utrzymano prawo do odstępstwa w przyszłości od dostępu do rynku i/lub traktowania narodowego, w tym w przypadkach, w których obecnie nie istnieją żadne środki.

UE wykorzystała zarówno wykazy negatywne (na przykład w umowach z Kanadą i Japonią), jak i wykazy pozytywne (w umowach z Koreą, Singapurem i Wietnamem).  

UE zaakceptowała również stosowanie tzw. „podejścia hybrydowego” w TISA. Więcej

Inne klauzule

Partnerzy handlowi mogą również wprowadzać tzw. klauzule „standstill” lub „ratchet” podczas negocjowania umowy handlowej. 

Klauzule takie określają zakres wprowadzania ograniczeń dostępu do rynku lub środków dyskryminacyjnych w przyszłości.

Nawet jeżeli strony umowy handlowej otwierają sektor, czy to poprzez wykaz pozytywny, czy negatywny (oraz bez zawieszenia lub zapadku), nadal mogą utrzymać lub wprowadzić niedyskryminacyjne przepisy, takie jak na przykład:

• standardy leczenia pacjentów
• wymogi kapitałowe dot. banków.
• wymogi dotyczące kwalifikacji w odniesieniu do niektórych zawodów
• obowiązki świadczenia usługi powszechnej (np. w sektorze pocztowym)