EPA — l-Afrika Ċentrali

Daqqa t’għajn lejn

In-negozjati għal FSE komprensiv mar-reġjun kollu tal-Afrika Ċentrali tnedew fl-2003. Sal-lum, daħal fis-seħħ FSE bejn l-UE u l-Kamerun, li jikkostitwixxi pass lejn il-kisba ta’ ftehim reġjonali sħiħ.

Il-Ftehim ipprovda lill-Kamerun b’aċċess liberu bla preċedent għas-suq tal-UE għall-prodotti kollha tiegħu. Dawn jinkludu l-banana, l-aluminju, il-prodotti pproċessati tal-kawkaw, il-plywood u prodotti agrikoli oħra friski u ttrasformati. Min-naħa tagħha, l-UE bbenefikat minn liberalizzazzjoni gradwali għall-prodotti tagħha fis-suq tal-Kamerun mill-4 ta’ Awwissu 2016.

Pajjiżi benefiċjarji

• Bħalissa, il-Kamerun huwa l-uniku pajjiż fl-Afrika Ċentrali li jimplimenta l-FSE.
• Il-Gabon u l-Kongo (Brazzaville) għadhom ma ffirmawx il-Ftehim ta’ Sħubija Ekonomika. Il-Kongo jinnegozja mal-UE skont il-GSP tal-UE, filwaqt li l-Gabon, bħala pajjiż bi dħul medju superjuri skont il-klassifikazzjoni tal-Bank Dinji, ma kienx eliġibbli għall-iskema SĠP mill-1 ta’ Jannar 2014.
• Iċ-Ċad, ir-Repubblika Ċentru-Afrikana, ir-Repubblika Demokratika tal-Kongo, São Tomé u Principe u l-Guinea Ekwatorjali huma pajjiżi l-anqas żviluppati, u għalhekk jibbenefikaw minn aċċess tal-UE mingħajr dazju u mingħajr kwoti skont l-iskema EBA tal-UE.
• L-UE u l-organizzazzjonijiet reġjonali tal-Afrika Ċentrali (CEMAC u ECCAS) qed jistudjaw il-possibbiltà li jintlaħaq Ftehim ta’ Sħubija Ekonomika komprensiv permezz tal-ftehim interim li diġà jintuża mill-Kamerun.

Dispożizzjonijiet asimmetriċi favur l-Afrika Ċentrali

B’kont sħiħ meħud tad-differenzi fil-livelli ta’ żvilupp bejn il-partijiet, l-FSE jipprevedi dispożizzjonijiet ta’ asimmetriji favur il-Kamerun, bħall-esklużjoni ta’ prodotti sensittivi mil-liberalizzazzjoni, perjodi twal ta’ liberalizzazzjoni, regoli flessibbli tal-oriġini, u salvagwardji u miżuri speċjali għal ċerti swieq u industriji agrikoli sensittivi.

• Filwaqt li s-swieq tal-UE jinfetħu immedjatament u kompletament, il-Kamerun għandu 15 sena biex jiftaħ għall-importazzjonijiet tal-UE. Barra minn hekk, il-produtturi ta’ 20 % tal-prodotti l-aktar sensittivi se jgawdu minn protezzjoni permanenti mill-kompetizzjoni.

Tariffi

• L-UE tagħti dazji żero u kwoti żero għall-importazzjonijiet li ġejjin mill-Kamerun. L-aċċess għas-suq tal-UE huwa permanenti, sħiħ u ħieles għall-prodotti kollha.
• Il-Kamerun ineħħi d-dazji fuq 80 % tal-merkanzija gradwalment, fuq 15 snin. Prodotti sensittivi, inklużi l-biċċa l-kbira tat-tipi ta’ laħam, inbejjed u spirti, xgħir, prodotti tal-ħalib, dqiq, ċertu ħaxix, injam u prodotti tal-injam, ħwejjeġ u tessuti użati, pitturi, u tajers użati huma kompletament esklużi mil-liberalizzazzjoni.
• Uża l-opzjoni tat-tiftix tal-Assistent tal-Kummerċ Tiegħi biex issib l-informazzjoni eżatta dwar id-dazji u t-tariffi għall-prodott speċifiku tiegħek, filwaqt li tqis il-pajjiż tal-oriġini u tad-destinazzjoni tiegħu. Jekk għandek xi dubju, ikkuntattja lill-awtoritajiet doganali tiegħek.

Regoli ta’ oriġini

Sabiex jikkwalifika għal trattament preferenzjali, il-prodott tiegħek se jkollu jissodisfa r-regoli tal-oriġini skont il-ftehim. Jekk jogħġbok iċċekkja l- “Għodda ta’ Awtovalutazzjoni tar-Regoli tal-Oriġini (ROSA)” interattiva fl-Assistent tal-Kummerċ Tiegħi biex tivvaluta jekk il-prodott tiegħek jissodisfax ir-regoli tal-oriġini u skopri kif tħejji d-dokumenti korretti.

Informazzjoni ġenerali dwar ir-regoli tal-oriġini hija disponibbli hawn taħt.

Regoli tal-oriġini ġodda u mtejba bħalissa qed jiġu nnegozjati u se jiġu annessi mal-FSE mill-aktar fis possibbli.

Sadanittant, il-Kamerun jibbenefika mir-regoli ta’ oriġini mtejba ġenerali tal-FSE (link), inklużi fir-Regolament tal-Kunsill 2016/1076 (ex 1528/2007) dwar l-aċċess għas-suq tal-UE.

Tolleranza

It-tolleranzi inklużi fl-EPA huma aktar laxki minn dawk tas-soltu. Dawn jammontaw għal 15 % fil-prezz mill-fabbrika tal-prodott finali, minflok 10 % previst fil-biċċa l-kbira tal-ftehimiet tal-UE. Għat-tessuti u l-ħwejjeġ, japplikaw tolleranzi speċifiċi.

Kumulazzjoni

Il-FSE bejn l-UE u l-Afrika Ċentrali jinkludi t-tipi ta’ kumulazzjoni li ġejjin:

• Akkumulazzjoni bilaterali mal-UE.
• Kumulazzjoni djagonali u kumulazzjoni sħiħa mal-PTEE u l-pajjiżi AKP, taħt ċerti kundizzjonijiet.
• Kumulazzjoni ma’ pajjiżi ġirien li qed jiżviluppaw, taħt ċerti kundizzjonijiet.

Trasport dirett

Evidenza ta’ trasport dirett għandha tinġieb lill-awtoritajiet doganali tal-pajjiż importatur.

Rifużjoni tad-dazju

Tista’ tintalab rifużjoni għal dazju mħallas fuq materjali li qabel kienu importati għal ipproċessar ulterjuri u mbagħad esportati lejn pajjiż li ffirma FSE mal-UE.

Kundizzjonijiet tal-bastimenti

Il-ħut maqbud fl-ibħra internazzjonali u fiż-Żoni Ekonomiċi Esklussivi tal-Kamerun jista’ jitqies li joriġina mill-Kamerun biss meta jinqabad minn bastimenti li jissodisfaw ċerti kriterji. Dawn il-kriterji jirreferu għall-post tar-reġistrazzjoni ta’ bastiment, għall-bandiera li taħtha huma “jbaħħru,” u għas-sjieda tagħhom.

Ma hemm l-ebda rekwiżit speċifiku dwar in-nazzjonalità tal-ekwipaġġ, il-kaptani jew l-uffiċjali. Dawn ir-rekwiżiti, li kienu fil-Ftehim oriġinali ta’ Cotonou, issa tneħħew biex jiffaċilitaw l-għoti tal-oriġini lill-ħut maqbud mill-pajjiżi tal-FSE.

Regoli tal-oriġini speċifiċi għall-prodott

• Iċċekkja r-regoli tal-oriġini speċifiċi għall-prodott tiegħek permezz tal-Assistent tal-Kummerċ Tiegħi

Rekwiżiti tal-prodott

Regoli u rekwiżiti tekniċi

• Tgħallem dwar ir-rekwiżiti tekniċi, ir-regoli u l-proċeduri [link] li l-merkanzija trid tissodisfa sabiex tiġi importata fl-Unjoni Ewropea.
• Fittex ir-regoli u r-regolamenti speċifiċi applikabbli għall-prodott tiegħek u l-pajjiż ta’ oriġini tiegħu fil-bażi tad-data L-Assistent tal-Kummerċ Tiegħi.

Rekwiżiti ta’ saħħa u sikurezza SPS

• Tgħallem dwar l-istandards ġenerali tas-saħħa, tas-sikurezza, sanitarji u fitosanitarji (SPS) li l-oġġetti jridu jissodisfaw sabiex jiġu importati fl-Unjoni Ewropea.
• Fittex ir-regoli tas-saħħa, tas-sikurezza u tal-SPS applikabbli għall-prodott tiegħek u għall-pajjiż ta’ oriġini tiegħu fil-bażi tad-data L-Assistent tal-Kummerċ Tiegħi.

Dokumenti u proċeduri ta’ approvazzjoni doganali

 Provi ta’ oriġini

• Biex issir esportatur approvat, trid tkun tista’ tagħti prova lill-awtoritajiet doganali tiegħek tal-istatus oriġinarju tal-prodotti tiegħek, kif ukoll kwalunkwe rekwiżit ieħor li jistgħu jimponu.

L-awtoritajiet doganali jistgħu jirtiraw l-istatus ta’ esportatur approvat tiegħek f’każ ta’ użu ħażin. Biex issir taf aktar dwar il-proċeduri, ikkuntattja lill-awtoritajiet doganali tiegħek.

• Biex jikkwalifikaw għal rati ta’ dazju preferenzjali, il-prodotti li joriġinaw mill-Kamerun għandhom ikunu akkumpanjati minn prova tal-oriġini. Il-prova tal-oriġini tibqa’ valida għal 10-il xahar. Dan jista’ jkun jew:
  • Ċertifikat ta’ Moviment EUR.1 — maħruġ mill-awtoritajiet doganali tal-pajjiż esportatur. L-esportatur (jew ir-rappreżentant awtorizzat) li japplika għal ċertifikat irid ikun lest li jissottometti dokumenti li jagħtu prova tal-istatus oriġinarju tal-prodotti kkonċernati fuq talba u jissodisfa r-rekwiżiti l-oħra tal-Protokoll dwar ir-regoli tal-oriġini.
  • dikjarazzjoni ta’ fattura — maħruġa minn kwalunkwe esportatur, għal kunsinni b’valur ta’ EUR 6.000 jew inqas, jew minn esportaturi approvati, għal kunsinni ta’ kwalunkwe valur. Meta timla dikjarazzjoni ta’ fattura, għandek tkun lest li tissottometti dokumenti li jagħtu prova tal-istatus oriġinarju tal-prodotti tiegħek.

Dokumenti oħra

• Skopri dwar dokumenti u proċeduri doganali oħra [link] meħtieġa għall-importazzjoni fl-Unjoni Ewropea.

Proprjetà Intellettwali u Indikazzjonijiet Ġeografiċi

• Sib informazzjoni speċifika dwar il-leġiżlazzjoni tal-UE għall-PI u l-IE, kif ukoll il-politika tal-UE dwar l-IPR għall-pajjiżi l-anqas żviluppati u dawk li qed jiżviluppaw
• Sib informazzjoni ġenerali dwar il-Proprjetà Intellettwali u l-Indikazzjonijiet Ġeografiċi

Kummerċ f’Servizzi

• Sib informazzjoni speċifika dwar is-suq tal-UE għas-Servizzi
• Sib informazzjoni ġenerali dwar ir-regoli, ir-regolamenti u l-faċilitajiet li jirregolaw il-kummerċ fis-servizzi

Akkwist Pubbliku

• Sib informazzjoni speċifika dwar is-suq tal-UE tal-akkwist pubbliku
• Sib informazzjoni ġenerali dwar il-leġiżlazzjoni dwar l-akkwist pubbliku, ir-regoli u l-aċċess għal swieq differenti

Investiment

• Sib informazzjoni speċifika dwar l-investimenti minn barra l-pajjiż lejn l-UE
• Sib informazzjoni ġenerali biex tippermetti l-investiment tiegħek barra minn pajjiżek 

Oħrajn (kompetizzjoni, TSD)

Medjazzjoni u arbitraġġ

Ir-regoli ta’ proċedura għall-medjazzjoni u l-arbitraġġ kif ukoll il-kodiċi ta’ kondotta għall-arbitri ġew adottati reċentement, bid-Deċiżjoni tal-Kunsill 2019/1954.

Kompetizzjoni

• Mill-2014, l-UE waqqfet is-sussidji tal-esportazzjoni fuq il-prodotti kollha esportati lejn il-pajjiżi kollha tal-FSE.
• L-UE mminimizzat il-miżuri bil-produzzjoni u bid-distorsjoni tal-kummerċ
• Jekk l-industrija lokali tiġi mhedda minħabba żieda qawwija fl-importazzjoni mill-Ewropa, l-EPA jippermetti lill-Kamerun jiskatta miżuri sabiex jipproteġi setturi sensittivi.

Kooperazzjoni għall-iżvilupp

Sabiex ikun jista’ jittieħed vantaġġ sħiħ mill-preferenzi kummerċjali tal-FSE, il-ftehim għandu wkoll komponent ta’ kooperazzjoni. L-oqsma prijoritarji ewlenin tal-kooperazzjoni għall-iżvilupp identifikati mill-UE u l-Kamerun huma:

• L-iżvilupp ta’ infrastruttura reġjonali bażika;
• L-agrikoltura u s-sigurtà fl-ikel;
• L-industrija, id-diversifikazzjoni u l-kompetittività tal-ekonomiji;
• It-tisħiħ tal-integrazzjoni reġjonali;
• It-titjib tal-ambjent tan-negozju;
• Appoġġ għall-Implimentazzjoni ta’ regoli relatati mal-kummerċ.

Żvilupp sostenibbli

Il-FSE huma bbażati b’mod espliċitu fuq l-elementi “essenzjali u fundamentali” stabbilitifil-Ftehim ta’ Cotonou, jiġifieri d-drittijiet tal-bniedem, il-prinċipji demokratiċi, l-istat tad-dritt, u l-governanza tajba. Il-FSE għalhekk fihom parti mill-aktar lingwa b’saħħitha dwar id-drittijiet u l-iżvilupp sostenibbli disponibbli fil-ftehimiet tal-UE.

• Il- “klawżola ta’ nuqqas ta’ eżekuzzjoni” tfisser li “miżuri xierqa” (kif stabbiliti skont il-Ftehim ta’ Cotonou) jistgħu jittieħdu jekk xi parti tonqos milli tissodisfa l-obbligi tagħha fir-rigward tal-elementi essenzjali. Dan jista’ jinkludi s-sospensjoni tal-benefiċċji kummerċjali.
• Il-Kumitat konġunt tal-FSE għandu l-kompitu li jissorvelja u jivvaluta l-impatt tal-implimentazzjoni fuq l-iżvilupp sostenibbli tal-Partijiet. F’konformità mal-Ftehim ta’ Cotonou, hemm rwol ċar għas-soċjetà ċivili u l-membri tal-parlament.

Links u dokumenti utli

• L-assistent tal-Kummerċ Tiegħi — dak kollu li għandek tkun taf għall-esportazzjonijiet/importazzjonijiet speċifiċi tiegħek minn/lejn l-UE
• Ara t-test sħiħ tal-FSE Interim UE — Afrika Ċentrali