Scéim na bhFabhar Ginearálaithe Plus (GSP+)

An iompórtálann do chuideachta táirgí ó thíortha i mbéal forbartha nó ó thíortha is lú forbairt? Cuidíonn an roinn seo leat GSP+ an Aontais a thuiscint

Sracfhéachaint

Tugann Scéim na bhFabhar Ginearálaithe Plus de chuid an Aontais (GSP+) dreasacht speisialta do thíortha i mbéal forbartha forbairt inbhuanaithe agus dea-rialachas a shaothrú. 

Ní mór do thíortha incháilithe 27 gcoinbhinsiún idirnáisiúnta a chur chun feidhme maidir le

  • cearta an duine
  • cearta saothair
  • an comhshaol
  • dea-rialachas

Mar chúiteamh air sin, laghdaíonn an tAontas a dhleachtanna allmhairiúcháin go nialas ar níos mó ná dhá thrian de línte taraife a n-onnmhairí.

Tíortha tairbhíocha

  • An Bholaiv
  • Rinn Verde
  • An Chirgeastáin
  • An Mhongóil
  • An Phacastáin
  • Na hOileáin Fhilipíneacha
  • Srí Lanca
  • An Úisbéiceastáin

Dul in éag: Tá an GSP+ reatha bailí go dtí 2027.

Taraifí

Liosta iomlán na dtáirgí a chumhdaítear.

 

Bain úsáid as an rogha chuardaigh atá ag Mo Chúntóir Trádála chun teacht ar an eolas cruinn maidir le dualgais agus taraifí do tháirge ar leith, agus a thír thionscnaimh agus a cheann scríbe á gcur san áireamh.

Má bhíonn amhras ort, déan teagmháil le d’údaráis chustaim.

Rialacha tionscnaimh

 

Chun cáiliú do chóir fhabhrach, beidh ar do tháirge na rialacha tionscnaimh faoin gcomhaontú a chomhlíonadh. Seiceáil an ‘Uirlis Féinmheasúnaithe Rialacha Tionscnaimh (ROSA) in Mo Chúntóir Trádála chun a mheas an gcomhlíonann do tháirge na rialacha tionscnaimh agus chun a fháil amach conas na doiciméid chearta a ullmhú.

Lamháltas

Sloinntear lamháltas

  • i bpraghas na dtáirgí deiridh le haghaidh táirgí iascaigh agus tionsclaíocha
  • de réir mheáchan na dtáirgí deiridh le haghaidh táirgí talmhaíochta

Tá na lamháltais a áirítear in GSP níos boige ná na lamháltais rialta. Is ionann iad agus 15 % i bpraghas díreach ón monarcha ar an táirge deiridh seachas 10 %.

Tá feidhm ag lamháltais shonracha freisin maidir le teicstílí agus éadaí agus déantar cur síos orthu sna nótaí tosaigh in Iarscríbhinn 22-03.

Féach freisin an riail ghinearálta maidir le Lamháltas nó De Minimis.

Carnadh

Oibríonn na cineálacha carntha seo a leanas i dtrádáil faoi GSP AE

  • déthaobhach
  • réigiúnach
  • fadaithe
  • carnadh leis an Iorua, leis an Eilvéis agus le Türkiye
Carnadh déthaobhach

Is féidir ábhair de thionscnamh an Aontais a chomhtháthú sna táirgí a mhonaraítear i dtír GSP agus a mheas ina dhiaidh sin gur de thionscnamh na tíre GSP sin iad, ar choinníoll go dtéann an phróiseáil a dhéantar sa tír GSP thar leibhéil íosta.

Carnadh réigiúnach

Grúpa I

Grúpa II

Grúpa III

Grúpa IV

Brúiné-Darussalam

An Bholaiv*

An Bhanglaidéis

An Airgintín

An Chambóid

An Cholóim

An Bhútáin

An Bhrasaíl

An Indinéis

Cósta Ríce

An India

Paragua

Laos

An tSalvadóir

Neipeal

Uragua

An Mhalaeisia

Guatamala

An Phacastáin*

 

Maenmar

Hondúras

Srí Lanca*

 

Na hOileáin Fhilipíneacha*

Nicearagua

 

 

Vítneam**

Panama

 

 

 

Peiriú

 

 

 

Veiniséala

 

 

*Tíortha ar tairbhithe GSP+ iad faoi láthair

**Ní bheidh Vítneam ina thairbhí den GSP+ a thuilleadh amhail ón 1 Eanáir2023 ar aghaidh

  • ceadaítear comhábhair a úsáid idir tíortha ón ngrúpa céanna (e.g. is féidir leis an India comhábhair ón bPacastáin a úsáid toisc go bhfuil siad araon i nGrúpa III), cé gur gá cuimhneamh ar roinnt rialacha tábhachtacha:
  • níl feidhm ag carnadh réigiúnach idir tíortha laistigh den ghrúpa céanna ach amháin i gcás inarb iad na tíortha a bhfuil baint acu leis an gcarnadh, tráth onnmhairithe an táirge chuig an Aontas Eorpach, tíortha is tairbhithe agus ní hamháin tíortha incháilithe
  • má dhéantar tuilleadh próiseála ar earraí de thionscnamh tíre tairbhíche amháin i mballtír eile den ghrúpa sin, féadfar a mheas gur de thionscnamh na tíre sin an t-earra (chomh fada is go dtéann an phróiseáil thar oibríochtaí íosta)
  • chun bunús an ionchuir a chinneadh (nuair a sheoltar an t-ionchur ó bhall amháin den ghrúpa chuig ball eile den ghrúpa), is é an riail tionscnaimh cheart an riail a mbeadh feidhm aige maidir le honnmhairí díreacha ón tír is soláthróir chuig an Aontas
  • is féidir carnadh a dhéanamh freisin idir tíortha tairbhíocha aonair de charnadh Grúpa I agus Grúpa III. Ní dhéantar é sin ach amháin arna iarraidh sin agus faoi choinníollacha áirithe.

Tabhair faoi deara go n-eisiatar roinnt táirgí ón gcarnadh, i gcás ina bhfuil difríochtaí idir stádas thíortha GSP an ghrúpa chéanna (GSP/GSP+/EBA). Áirítear liosta na dtáirgí lena mbaineann in Iarscríbhinn 13b.

Carnadh leathnaithe 

Is féidir le tíortha GSP, faoi choinníollacha áirithe, údarú a iarraidh ar AE chun carnadh le tíortha a bhfuil comhaontú trádála ag an Aontas leo.

  • níl an fhéidearthacht sin ar fáil ach amháin do tháirgí tionsclaíocha agus do tháirgí talmhaíochta próiseáilte
  • nuair a sheoltar an t-ionchur ó thríú tír a bhfuil comhaontú saorthrádála ag an Aontas léi chuig tír GSP, is é an riail tionscnaimh cheart an riail a mbeadh feidhm aici maidir le honnmhairí díreacha ón tír is soláthróir chuig an Aontas
Carnadh le hearraí de thionscnamh na hIorua, na hEilvéise agus Türkiye

Féadfaidh tíortha is tairbhithe tionscnamh a charnadh le hearraí atá faoi Chaibidlí 25 go 97 den Chóras Comhchuibhithe ar de thionscnamh na hIorua, na hEilvéise agus Türkiye iad.

  • ábhair de thionscnamh na hIorua, na hEilvéise nó Türkiye a ndéantar níos mó ná oibríocht íosta i dtír thairbhíoch orthu, meastar gur de thionscnamh na tíre tairbhíche sin iad agus féadfar iad a onnmhairiú chuig an Aontas Eorpach, chuig an Iorua, chuig an Eilvéis nó chuig Türkiye
  • níl feidhm ag an riail thuas maidir le táirgí talmhaíochta ná le táirgí a chumhdaítear le maolú
  • chun go mbeidh feidhm ag carnadh den chineál sin, ní mór don Aontas Eorpach, don Iorua, don Eilvéis agus do Türkiye an chóir fhabhrach chéanna a dheonú do tháirgí de thionscnamh thíortha GSP

Neamh-ionramháil

Cuireadh clásal neamh-ionramháil in ionad na forála maidir le hiompar díreach i rialacha tionscnaimh GSP (Airteagal 74 de Rialachán Uimh. 1063/2010 ón gCoimisiún).

  • is í an phríomhdhifríocht i gcomparáid leis an bhforáil maidir le hiompar díreach nach gceanglófar ar allmhaireoirí san Aontas cruthúnas a thabhairt go bhfuil na coinníollacha á gcomhlíonadh acu
  • mar sin féin, d’fhéadfadh Údarás Custaim Ballstáit de chuid an Aontais cruthúnas den sórt sin a iarraidh má tá cúis acu lena chreidiúint nach gcomhlíontar na coinníollacha

Aisíocaíocht dleachta

Údaraítear aistarraingt dleachta.

Coinníollacha soithí

Ionas gur féidir a mheas gur de thionscnamh tíre is tairbhí é soitheach iascaireachta — rud a thabharfadh le tuiscint gur de thionscnamh tíre is tairbhí é an t-iasc a ghabhann an soitheach sin lasmuigh de na huiscí críochacha freisin — tagraíonn na critéir is infheidhme do thír chlárúcháin agus do bhratach an tsoithigh, ach dá úinéireacht freisin. Tabhair faoi deara nach bhfuil aon cheanglas sonrach maidir le náisiúntacht an chriú nó na n-oifigeach faoi rialacha tionscnaimh GSP.

Oibríochtaí íosta

Tá dhá shraith oibríochtaí ‘íosúla’, mar a thugtar orthu, ann nach leor riamh chun tionscnamh a thabhairt

  • na cinn a luaitear in Airteagal 76
  • agus na cinn, nach bhfuil infheidhme ach maidir le táirgí teicstíle agus ar mhaithe le carnadh réigiúnach amháin, a áirítear in Iarscríbhinn 16.

Rialacha Táirgeshonracha

Áirítear in Iarscríbhinn 13ú den Rialachán céanna liosta próiseála ar cheart a dhéanamh ar ábhair chun an stádas tionscnaimh a fháil. Tá dhá cholún ar an liosta

  • ceann amháin is infheidhme maidir le tíortha is tairbhithe GSP is Lú Forbairt
  • ceann amháin is infheidhme maidir le gach tír eile is tairbhithe GSP

Grádú

Onnmhairíonn roinnt tíortha i mbéal forbartha táirgí atá thar a bheith iomaíoch, nach bhfuil fabhair ag teastáil uathu chun rochtain rathúil a fháil ar mhargaí domhanda. Sa chás sin, déantar GSP a tharraingt siar ó na hearnálacha táirgí sin trí shásra grádúcháin

  • i gcás ina sáraíonn meánluach na n-allmhairí ó thír is tairbhí den GSP (arna roinnt ar luach iomlán allmhairí uile GSP don Roinn sin) thar 3 bliana an tairseach ghinearálta 57 %
  • maidir le táirgí plandúla, olaí ainmhíocha nó plandúla, saillte agus céaracha agus grádúchán táirgí mianracha nuair a bheidh an sciar céatadáin dá dtagraítear níos mó ná 17.5 %
  • maidir le grádúchán teicstílí, beidh feidhm aige nuair a sháraíonn an sciar céatadáin dá dtagraítear 47.2 %

Déanann an tAontas athbhreithniú ar liosta na dtáirgí grádaithe gach trí bliana trí rialachán cur chun feidhme agus ar bhonn critéar oibiachtúil.

Is féidir leat teacht anseo ar an liosta reatha de tháirgí grádaithe.

Maoluithe

Féadfar maolú sonrach a dheonú, faoi choinníollacha áirithe, chun go bhféadfar na rialacha tionscnaimh is infheidhme maidir le táirgí sonracha de thionscnamh tíortha sonracha a mhaolú. Deonaíodh maolú den sórt sin do Cabo Verde. Féach Rinn Verde Derogation agus na rialacha tionscnaimh is infheidhme.

Seiceáil freisin an fógra d’allmhaireoirí a d’eisigh an tAontas Eorpach, agus oibreoirí ar an eolas faoi ghnéithe sonracha a bhaineann leis an mBanglaidéis.

Rialacha tionscnaimh le haghaidh táirgí sonracha

Ceanglais maidir le táirgí

Rialacha agus ceanglais theicniúla

  • foghlaim faoi na ceanglais theicniúla, na rialacha teicniúla agus na nósanna imeachta teicniúla nach mór d’earraí a chomhlíonadh chun iad a allmhairiú isteach san Aontas Eorpach ag 2.6. ceanglais táirge
  • cuardaigh na rialacha agus na rialacháin shonracha is infheidhme maidir le do tháirge agus a thír thionscnaimh sa Chúntóir Trádála. Chun riachtanais do tháirge a fheiceáil, beidh ort a chód custam a aithint ar dtús. Mura bhfuil an cód custaim ar eolas agat, is féidir leat é a chuardach le hainm do tháirge leis an inneall cuardaigh ionsuite.

Ceanglais sláinte agus sábháilteachta SPS

  • foghlaim faoi na caighdeáin sláinte, sábháilteachta, sláintíochta agus fíteashláintíochta nach mór d’earraí a chomhlíonadh chun iad a allmhairiú san Aontas Eorpach ag 2.6. ceanglais maidir le táirgí
  • cuardaigh na rialacha sláinte, sábháilteachta agus SPS is infheidhme maidir le do tháirge agus a thír thionscnaimh sa Chúntóir Trádála Mo Chúntóir Trádála. Chun féachaint ar riachtanais do tháirge, beidh ort a chód custam a aithint ar dtús. Mura bhfuil an cód custaim ar eolas agat, is féidir leat é a chuardach le hainm do tháirge leis an inneall cuardaigh ionsuite.

Doiciméid agus nósanna imeachta imréitigh custaim

Cruthúnais ar thionscnamh

Chun cáiliú do rátaí dleachta fabhracha, ní mór cruthúnas tionscnaimh a bheith ag gabháil le táirgí de thionscnamh na dtíortha is tairbhithe de GSP AE. Beidh aon chruthúnas ar thionscnamh bailí go ceann 10 mí tar éis a n-eisiúna. Is féidir cruthúnas ar thionscnamh a bheith ar cheann de na nithe seo a leanas

  • Deimhniú tionscnaimh Foirm A — arna eisiúint ag na húdaráis inniúla sa tír thairbhíoch. Ba cheart don onnmhaireoir a bhfuil iarratas á dhéanamh aige ar an deimhniú a bheith ullamh chun doiciméid a chur isteach lena gcruthaítear stádas tionscnaimh na dtáirgí lena mbaineann. Ba cheart an deimhniú a chur ar fáil don onnmhaireoir a luaithe a dhéantar an t-onnmhairiú (nó a luaithe a áirithítear é). Mar sin féin, ar bhonn eisceachtúil, is féidir deimhniú a dhéanamh tar éis an onnmhairithe faoi choinníollacha áirithe.
  • dearbhú sonraisc arna dhréachtú ag an onnmhaireoir * — le haghaidh coinsíneachtaí dar luach EUR 6,000 nó níos lú. Agus dearbhú sonraisc á chomhlánú agat, ba cheart duit a bheith ullamh chun doiciméid a chur isteach a chruthaíonn stádas tionscnaimh do tháirgí.

* Chun dearbhú sonraisc a dhéanamh, ba chóir duit an dearbhú seo a leanas (i mBéarla nó i bhFraincis) a chlóscríobh, a stampáil nó a phriontáil ar an sonrasc, ar an nóta seachadta nó ar dhoiciméad tráchtála eile: “Onnmhaireoir na dtáirgí a chumhdaítear leis an doiciméad seo (Uimh. údaraithe custaim... ) a dhearbhaíonn, mura sonraítear a mhalairt go soiléir, gur de... thionscnamh fabhrach na táirgí sin de réir rialacha tionscnaimh Scéim na bhFabhar Ginearálaithe Taraife de chuid an Chomhphobail Eorpaigh”. Ní mór duit do dhearbhú sonraisc a shíniú de láimh.

Doiciméid eile

Faigh amach faoi dhoiciméid agus nósanna imeachta imréitigh custaim eile is gá chun iompórtáil isteach san Aontas Eorpach.

Maoin Intleachtúil agus Tásca Geografacha

Trádáil Seirbhísí

Ní chumhdaítear ach earraí le GSP+.

Soláthar Poiblí

Infheistíocht

Eile (iomaíocht, TSD)

Tíortha incháilithe

Le bheith incháilithe do GSP+, ní mór don tír

  • Cuir iarratas isteach
  • na coinníollacha caighdeánacha GSP uile a chomhlíonadh
  • an dá chritéar bhreise seo a leanas a chomhlíonadh
  • critéir leochaileachta
    • is ionann an sciar allmhairí agus meánsciar 3 bliana d’allmhairí GSP faoi chumhdach na tíre tairbhíche sonraí, i gcoibhneas le hallmhairí na dtíortha GSP uile atá cumhdaithe ag GSP.  Ní mór an meán sin a bheith níos ísle ná 6.5 % chun cáiliú do GSP+
    • is ionann na seacht gcuid is mó d’allmhairí GSP-chumhdaithe agus 75 % d’allmhairí iomlána GSP a dhéanann an tír sin thar thréimhse trí bliana
  • critéir forbartha inbhuanaithe
    • ní mór don tír coinbhinsiúin idirnáisiúnta 27 GSP+ maidir le
      • cearta an duine
      • cearta saothair
      • comhshaol
      • dea-rialachas.
    • ní ceadmhach don tír forchoimeádais a bheith foirmlithe aici a thoirmisctear leis na coinbhinsiúin sin
    • níor cheart do chomhlachtaí faireacháin na gcoinbhinsiún a thuairisciú gur mhainnigh an tír iad a chur chun feidhme go héifeachtach

Faireachán

A luaithe a bheidh GSP+ tugtha ag an Aontas do thír, déanann sé faireachán air chun a chinntiú go bhfuil an tír

  • go leanann sé de bheith ina pháirtí sna coinbhinsiúin idirnáisiúnta a chumhdaítear le GSP+
  • cuireann sé na coinbhinsiúin chun feidhme go héifeachtach
  • go gcomhlíonann sé na ceanglais tuairiscithe
  • glacann sé le faireachán rialta i gcomhréir leis na coinbhinsiúin
  • oibríonn sé i gcomhar leis an gCoimisiún Eorpach agus cuireann sé an fhaisnéis uile is gá ar fáil

Déanann AE idirphlé leanúnach maidir le comhlíonadh GSP+ le húdaráis na dtíortha tairbhíocha.

  • tá an t-idirphlé bunaithe ar liosta saincheisteanna (‘scórchárta’) arna tharraingt suas do gach tairbhí GSP+. Tá sé bunaithe ar fhaisnéis a fuarthas ó
    • na tíortha tairbhíocha
    • comhlachtaí faireacháin idirnáisiúnta
    • an tsochaí shibhialta
    • ceardchumainn
    • gnólachtaí
    • Parlaimint na hEorpa
    • Comhairle an Aontais Eorpaigh
  • eagraíonn an tAontas cuairteanna faireacháin rialta GSP+ ar gach tír is tairbhí chun bualadh le páirtithe leasmhara. Táthar ag súil go léireoidh an tír thairbhíoch go bhfuil iarrachtaí móra á ndéanamh aici chun dul i ngleic leis na saincheisteanna a leagtar amach sna scórchártaí.

Cuireann idirphlé GSP+ leis an tuarascáil phoiblí GSP, ar tuarascáil í nach mór don Choimisiún a chur faoi bhráid Pharlaimint na hEorpa agus Chomhairle an Aontais Eorpaigh gach dhá bhliain. Tá measúnú mionsonraithe sa tuarascáil ar cé chomh maith agus atá na 27 gcoinbhinsiún á gcur chun feidhme ag gach tír thairbhíoch.

Acmhainneacht — tacaíocht forbartha

Chomh maith le dlúthfhaireachán, sheol an Coimisiún roinnt tionscadal forbartha acmhainní chun cabhrú le tíortha tairbhíocha.

Tá an tAontas ag tacú le comhpháirtithe trádála ábhartha agus le roinnt de thairbhithe GSP+ trí dheontais a thabhairt don Eagraíocht Idirnáisiúnta Saothair. Na tionscadail sin

  • cuidiú lena chinntiú go gcuireann tíortha croíchoinbhinsiúin na hEagraíochta Idirnáisiúnta Saothair i bhfeidhm
  • acmhainneacht a fhorbairt chun oibleagáidí tuairiscithe a chomhlíonadh

Áirítear leis an Ionstraim Eorpach i gcomhair Daonlathais agus Chearta an Duine tacaíocht thiomnaithe EUR 4.5 milliún chun eagraíochtaí na sochaí sibhialta a chumhachtú chun rannchuidiú le faireachán agus cur chun feidhme éifeachtach a dhéanamh ar na 27 gcoinbhinsiún ábhartha arna ndaingniú ag tíortha is tairbhithe GSP+.

Naisc agus doiciméid úsáideacha

Roinn an leathanach seo:

Naisc thapa