Il-Ftehim ta’ Sħubija Ekonomika UE-CARIFORUM

F’daqqa t’għajn

Il-Ftehim ta’ Sħubija Ekonomika CARIFORUM-UE ġie ffirmat f’Ottubru 2008. Mhuwiex biss ftehim dwar il-kummerċ fil-merkanzija; dan jinkludi impenji dwar il-kummerċ fis-servizzi, l-investiment, kwistjonijiet relatati mal-kummerċ bħall-politika tal-kompetizzjoni, l-akkwist pubbliku, id-drittijiet tal-proprjetà intellettwali, kif ukoll aspetti ta’ żvilupp sostenibbli. Il-Ftehim:

• jgħin liż-żewġ reġjuni jinvestu u jinnegozjaw ma’ xulxin
• tipprovdi aċċess prevedibbli għas-suq għan-negozjanti tal-UE u tal-Karibew
• jiftaħ gradwalment is-suq tal-UE fis-servizzi, inklużi l-industriji kreattivi u tad-divertiment, kif ukoll is-suq tal-Karibew għall-fornituri tas-servizzi tal-UE
• tiżgura aċċess għas-suq mingħajr dazju u mingħajr kwoti fl-UE għall-prodotti kollha
• L-esportazzjonijiet tal-UE ta’ prodotti sensittivi jiġu liberalizzati gradwalment fuq perjodu ta’ 25 snin
• tagħmilha possibbli għall-kumpaniji tal-CARIFORUM li jistabbilixxu preżenza kummerċjali fl-UE
• tipprevedi klawżola ta’ preferenza reġjonali għall-kummerċ fir-reġjun tal-Karibew, li trawwem l-integrazzjoni reġjonali u l-ktajjen tal-valur reġjonali.

Il-Ftehim jinkludi wkoll Protokoll separat dwar il-Kooperazzjoni Kulturali, li għandu l-għan li jtejjeb il-kundizzjonijiet li jirregolaw l-iskambju ta’ attivitajiet, prodotti u servizzi kulturali bejn il-pajjiżi tal-CARIFORUM u l-UE. Il-FSE CARIFORUM-UE huwa l-ewwel ftehim kummerċjali li fih l-UE inkludiet speċifikament dispożizzjonijiet komprensivi dwar il-kultura.

Pajjiżi benefiċjarji

B’mod ġenerali, 14-il pajjiż tal-CARIFORUM qed jimplimentaw il-FSE bejn il-CARIFORUM u l-UE:

• Ir-Repubblika Dominicana
• L-Istati tal-Komunità tal-Karibew:
  • Antigua u Barbuda
  • Il-Baħamas
  • Barbados
  • Il-Belize
  • Dominika
  • Grenada
  • Il-Guyana
  • Il-Ġamajka
  • Saint Lucia
  • Saint Vincent u l-Grenadini
  • Saint Kitts u Nevis
  • Is-Suriname
  • Trinidad u Tobago

Ħaiti ffirma wkoll il-ftehim f’Diċembru 2009, iżda għadu mhux qed japplikah, sakemm jiġi ratifikat mill-parlament tiegħu.

Dispożizzjonijiet asimmetriċi favur il-pajjiżi tal-Karibew

Il-FSE jipprevedi asimmetriji favur il-pajjiżi AKP, bħall-esklużjoni ta’ prodotti sensittivi mil-liberalizzazzjoni, perjodi twal ta’ liberalizzazzjoni, regoli flessibbli tal-oriġini, u salvagwardji u miżuri speċjali għall-agrikoltura, is-sigurtà tal-ikel u l-protezzjoni tal-industrija li għadha tibda.

Filwaqt li s-swieq tal-UE huma miftuħa immedjatament u kompletament, l-istati tal-CARIFORUM għandhom bejn 15 u 25 sena biex jiftħu għall-importazzjonijiet tal-UE. Barra minn hekk, il-produtturi ta’ 17 % tal-oġġetti l-aktar sensittivi (l-aktar mill-Kapitolu 1–24 tas-SA) se jgawdu protezzjoni permanenti mill-kompetizzjoni.

Tariffi

• L-UE tagħti 100 % aċċess mingħajr dazji u kwoti għall-prodotti kollha li ġejjin mill-istati tal-Cariforum. L-aċċess għas-suq tal-UE huwa permanenti, sħiħ u ħieles għall-prodotti kollha mill-CARIFORUM
• Il-pajjiżi tal-Karavja jeliminaw gradwalment id-dazji, fuq perjodu ta’ 15–25 snin. 17 % tal-prodotti u s-servizzi huma kkunsidrati sensittivi u huma kompletament esklużi mil-liberalizzazzjoni. Jekk l-importazzjonijiet ta’ xi prodotti tal-UE fil-pajjiżi tal-CARIFORUM jiżdiedu f’daqqa waħda u jheddu l-produzzjoni lokali, jistgħu jiġu applikati salvagwardji bħall-kwoti tal-importazzjoni.
• Id-dazji doganali kollha jinsabu fl-Annessi 1,2 u 3 tal-FSE bejn il-CARIFORUM u l-UE. Innota li mhux il-pajjiżi CARIFORUM kollha jsegwu l-istess skeda ta’ liberalizzazzjoni.
• Uża l-għażla tat-tiftix tal-Assistent tal-Kummerċ Tiegħi biex issib l-informazzjoni eżatta dwar id-dazji u t-tariffi għall-prodott speċifiku tiegħek, filwaqt li tqis il-pajjiż tal-oriġini u tad-destinazzjoni tiegħu. Jekk għandek xi dubju, ikkuntattja lill-awtoritajiet doganali tiegħek.
•  Hemm dispożizzjonijiet speċjali dwar l-importazzjoni tat-trab tal-ħalib fir-Repubblika Dominikana — hemm kwoti tal-importazzjoni b’dazji doganali preferenzjali.

Regoli tal-oriġini

Sabiex jikkwalifika għal trattament preferenzjali, il-prodott tiegħek se jkollu jissodisfa r-regoli tal-oriġini skont il-ftehim. Jekk jogħġbok iċċekkja l- “Għodda ta’ Awtovalutazzjoni tar-Regoli tal-Oriġini (ROSA)” interattiva fl-Assistent tal-Kummerċ Tiegħi biex tivvaluta jekk il-prodott tiegħek jissodisfax ir-regoli tal-oriġini u skopri kif tħejji d-dokumenti korretti.

Japplikawir-regoli tal-oriġini tal-kapitolu tal-FSE.

Rekwiżiti tal-prodott

Regoli u rekwiżiti tekniċi

Tgħallem dwar ir-rekwiżiti tekniċi, ir-regoli u l-proċeduri li l-merkanzija trid tissodisfa sabiex tiġi importata fl-Unjoni Ewropea.

Fittex ir-regoli u r-regolamenti speċifiċi applikabbli għall-prodott tiegħek u l-pajjiż ta’ oriġini tiegħu bl-użu tal-Assistent tal-Kummerċ Tiegħi. Biex tara r-rekwiżiti għall-prodott tiegħek l-ewwel trid tidentifika l-kodiċi doganali tiegħu. Jekk ma tafx il-kodiċi doganali, tista’ tfittex għalih bl-isem tal-prodott tiegħek fil-magna tat-tiftix integrata.

Rekwiżiti ta’ saħħa u sikurezza SPS

• Tgħallem dwar l-istandards tas-saħħa, tas-sikurezza, sanitarji u fitosanitarji (SPS) li l-oġġetti jridu jissodisfaw sabiex jiġu importati fl-Unjoni Ewropea.
• Fittex ir-regoli dwar is-saħħa, is-sikurezza u l-SPS applikabbli għall-prodott tiegħek u l-pajjiż ta’ oriġini tiegħu fl-Assistent tal-Kummerċ Tiegħi. Biex tara r-rekwiżiti għall-prodott tiegħek l-ewwel trid tidentifika l-kodiċi doganali tiegħu. Jekk ma tafx il-kodiċi doganali, tista’ tfittixha bl-isem tal-prodott tiegħek b’magna tat-tiftix integrata.

Dokumenti u proċeduri ta’ approvazzjoni doganali

Provi tal-oriġini

Biex jikkwalifikaw għal rati ta’ dazju preferenzjali, il-prodotti li joriġinaw fil-pajjiżi tal-FSE jridu jkunu akkumpanjati minn prova tal-oriġini. Il-prova tal-oriġini tibqa’ valida għal 10-il xahar. Dan jista’ jkun jew:

• Ċertifikat ta’ Moviment EUR.1 — maħruġ mill-awtoritajiet doganali tal-pajjiż esportatur. L-esportatur (jew ir-rappreżentant awtorizzat) li japplika għal ċertifikat irid ikun lest li jissottometti dokumenti li jagħtu prova tal-istatus oriġinarju tal-prodotti kkonċernati fuq talba u jissodisfa r-rekwiżiti l-oħra tal-Protokoll tar-regoli tal-oriġini. Il-prova tal-istatus oriġinarju hija valida għal perjodu ta’ għaxar xhur mid-data tal-ħruġ.
• Dikjarazzjoni tal-fattura — maħruġa minn kwalunkwe esportatur, għal kunsinni b’valur ta’ EUR 6.000 jew inqas, jew minn esportaturi approvati, għal kunsinni ta’ kwalunkwe valur. Meta timla dikjarazzjoni tal-fattura, għandek tkun lest li tissottometti dokumenti li jagħtu prova tal-istatus oriġinarju tal-prodotti tiegħek u li jissodisfaw ir-rekwiżiti l-oħra tal-Protokoll dwar ir-regoli tal-oriġini.

Trattament kumulattiv

Fil-każ ta’ dikjarazzjonijiet ta’ kumulazzjoni fir-rigward tal-użu ta’ materjali minn sieħeb tal-FSE, Stat AKP li mhuwiex stat CARIFORUM, jew OCT, jew ta’ ħidma jew ipproċessar imwettqa f’dawk il-pajjiżi, l-evidenza li trid tipprovdi lill-awtoritajiet doganali hija:

• għall-materjali fornuti, ċertifikat tal-moviment EUR.1, jew dikjarazzjoni tal-fornitur;
• għall-ħdim jew l-ipproċessar imwettaq, dikjarazzjoni separata tal-fornitur.

Għandha tiġi ppreżentata dikjarazzjoni separata tal-fornitur fuq il-fattura, in-nota tal-konsenja, jew dokument kummerċjali ieħor, fir-rigward ta’ kull kunsinna ta’ materjali fornuti, li tiddeskrivi bis-sħiħ dawk il-materjali.

Dokumenti oħra

• Skopri dwar dokumenti u proċeduri ta’ approvazzjoni doganali oħra meħtieġa għall-importazzjoni fl-Unjoni Ewropea.

Proprjetà Intellettwali u Indikazzjonijiet Ġeografiċi

• Id-dispożizzjonijiet relatati mad-drittijiet tal-awtur ifittxu li jiżguraw li d-detenturi tad-drittijiet kemm mill-UE kif ukoll mill-istati tal-CARIFORUM jiġu kkumpensati b’mod adegwat għall-użu tax-xogħlijiet tagħhom. Għalhekk, id-detenturi tad-drittijiet tal-CARIFORUM li jixtiequ jesportaw prodotti jew servizzi bid-drittijiet tal-awtur lejn l-UE għandhom isibuha aktar faċli li jiksbu remunerazzjoni għall-użu ta’ tali prodotti u servizzi.
• Il-FSE (il-Kapitolu tas-Servizzi) fih impenji ta’ aċċess għas-suq minn 27 stat tal-UE (minbarra l-Belġju) għall-iskambju ta’ servizzi ta’ divertiment, ħlief dawk awdjoviżivi. Dan ifisser li l-artisti, il-mużiċisti u prattikanti kulturali oħra tal-CARIFORUM, li huma rreġistrati bħala negozju, jistgħu jibagħtu l-membri jew l-impjegati tagħhom lil 27 stat tal-UE biex jipprovdu servizzi ta’ divertiment, bħal spettakli, li huma protetti bid-drittijiet tal-awtur u bi drittijiet relatati.
• In-negozjati dwar il-ftehim għall-protezzjoni tal-indikazzjonijiet ġeografiċi (IĠ) għadhom għaddejjin

• Sib informazzjoni speċifika dwar il-leġiżlazzjoni tal-UE għall-PI u l-IE, kif ukoll il-politika tal-UE dwar id-DPI lejn il-pajjiżi l-anqas żviluppati u dawk li qed jiżviluppaw
• Sib informazzjoni ġenerali dwar il-Proprjetà Intellettwali u l-Indikazzjonijiet Ġeografiċi

Kummerċ fis-Servizzi

Peress li l-FSE huwa asimmetriku favur l-istati tal-Karibew, il-CARIFORUM jiftaħ 65 — -75 % tas-swieq tiegħu billi jiffoka fuq setturi bl-akbar impatt fuq l-iżvilupp u fejn l-investiment u t-trasferiment tat-teknoloġija huma meħtieġa, filwaqt li l-UE tiftaħ 90 % tas-suq tas-servizzi tagħha.

Iż-żewġ naħat bħalissa qed jiddiskutu:

• it-turiżmu
• l-attivazzjoni tal-Protokoll Kulturali
• it-twaqqif ta’ Kumitat tas-Servizzi

Jekk jogħġbok

• Sib informazzjoni speċifika dwar is-suq tal-UE għas-Servizzi
• Sib informazzjoni ġenerali dwar ir-regoli, ir-regolamenti u l-faċilitajiet li jirregolaw il-kummerċ fis-servizzi

Akkwist Pubbliku

• Sib informazzjoni speċifika dwar is-suq tal-UE tal-akkwist pubbliku
• Sib informazzjoni ġenerali dwar il-leġiżlazzjoni dwar l-akkwist pubbliku, ir-regoli u l-aċċess għal swieq differenti

Investiment

• Sib informazzjoni speċifika dwar investimenti minn barra lejn l-UE
• Sib informazzjoni ġenerali biex tippermetti l-investiment tiegħek barra minn pajjiżek 

Oħrajn (kompetizzjoni, TSD)

Il-FSE jgħin l-iżvilupp tal-Karibew permezz ta’ integrazzjoni akbar fil-kummerċ globali u reġjonali u opportunitajiet ġodda tas-suq:

• il-ftuħ tal-kummerċ fis-servizzi u l-investiment
• nagħmluha eħfef biex isir in-negozju fil-Karibew — inklużi regoli biex tiġi żgurata kompetizzjoni ġusta
• l-għoti ta’ appoġġ finanzjarju mill-UE biex jgħin:
  • il-gvernijiet jimplimentaw in-negozji tal-FSE
  • biex tuża l-EPA biex tesporta aktar u tattira aktar investiment estern

Kompetizzjoni

Mill-2014, l-UE waqqfet is-sussidji tal-esportazzjoni fuq il-prodotti kollha esportati lejn il-pajjiżi tal-FSE.

L-UE mminimizzat il-miżuri b’effetti ta’ distorsjoni fuq il-produzzjoni u l-kummerċ.

Jekk l-industrija lokali tkun mhedda minħabba żidiet qawwija fl-importazzjoni mill-Ewropa, il-FSE jippermettu li jiġu attivati miżuri biex jiġu protetti s-setturi industrijali u l-industrija li għadha tibda.

Żvilupp sostenibbli

Il-FSE huwa bbażat b’mod espliċitu fuq l-elementi “essenzjali u fundamentali” stabbiliti fil-Ftehim ta’ Cotonou, jiġifieri d-drittijiet tal-bniedem, il-prinċipji demokratiċi, l-istat tad-dritt, u l-governanza tajba. Il-FSE għalhekk fihom waħda mill-aktar lingwaġġ b’saħħtu dwar id-drittijiet u l-iżvilupp sostenibbli disponibbli fil-ftehimiet tal-UE.

• Il- “klawżola ta’ nuqqas ta’ eżekuzzjoni” tfisser li “miżuri xierqa” (kif stabbilit skont il-Ftehim ta’ Cotonou) jistgħu jittieħdu jekk kwalunkwe parti tonqos milli tissodisfa l-obbligi tagħha fir-rigward tal-elementi essenzjali. Dan jista’ jinkludi s-sospensjoni tal-benefiċċji kummerċjali.
• L-istituzzjonijiet konġunti tal-FSE għandhom il-kompitu li jimmonitorjaw u jivvalutaw l-impatt tal-implimentazzjoni tal-FSE fuq l-iżvilupp sostenibbli tal-Partijiet. F’konformità mal-Ftehim ta’ Cotonou, hemm rwol ċar għas-soċjetà ċivili u l-membri tal-parlament.

L-integrazzjoni reġjonali

Il-pajjiżi tal-CARIFORUM qed jintegraw aktar mill-qrib ma’ xulxin. Il-FSE jgħin billi jagħmilha aktar faċli biex jiġu esportati oġġetti u servizzi bejn:

• il-pajjiżi kollha li jiffurmaw il-CARIFORUM
• 17 territorju tal-Karibew b’rabtiet diretti mal-pajjiżi tal-UE (erba’ “reġjuni ultraperiferiċi” Franċiżi u 13-il territorju extra-Ewropew — sitt Brittaniċi, sitta Olandiżi u wieħed Franċiż)
• L-Istati tal-CARIFORUM impenjaw ruħhom li joffru lil xulxin l-istess preferenzi li jagħtu lill-UE (li għadhom ma ġewx implimentati bis-sħiħ)
• Bejn l-2014 u l-2020, l-UE pprovdiet EUR 346 miljun taħt il-Programm ta’ Kooperazzjoni Reġjonali. 

Tisħiħ tal-kapaċitajiet u assistenza teknika

L-UE qed tgħin lill-gvernijiet tal-Karibew jissodisfaw l-impenji tagħhom, bil-modi li ġejjin

• L-ewwel nett, l-UE qed tiffinanzja strutturi ta’ implimentazzjoni tal-FSE fil-Karibew kollu. Dawn huma bbażati fil-ministeri nazzjonali tal-kummerċ, u fid-Direttorat tal-CARIFORUM fis-Segretarjat tal-Komunità tal-Karibew (CARICOM).
• It-tieni nett, taħt il-FEŻ tagħha l-UE ilha tiffinanzja l-implimentazzjoni tal-FSE u l-programmi ta’ Żvilupp tas-Settur Privat għall-gvernijiet u n-negozji mill-2012. Flimkien ma’ diversi korpi tal-Karibew u internazzjonali, l-UE tgħin lill-pajjiżi tal-Karibew
  • jimmodernizzaw il-mod kif jiġbru t-taxxi u jiġbru l-istatistika
  • tgħin lin-negozji jilħqu l-istandards tal-UE dwar is-saħħa, is-sikurezza u l-ambjent
  • jiddiversifikaw l-ekonomiji tagħhom billi jappoġġaw it-tkabbir tas-settur tas-servizzi tagħhom
  • L-istabbiliment ta’ aġenziji għall-kompetizzjoni, id-difiża tal-kummerċ u miżuri
    ta’ salvagwardja li jipprovdu assistenza teknika fil-qasam tal-IPR
• It-tielet, l-UE qed tinvesti biex tgħin lill-gvernijiet jintegraw b’modi oħra
  • madwar il-CARICOM: bil-ħolqien ta’ Suq Uniku u Ekonomija (CSME)
  • fir-RD u f’Ħaiti: billi titrawwem kooperazzjoni aktar mill-qrib bejn it-tnejn
  • fil-Karibew tal-Lvant: billi tiġi segwita integrazzjoni aktar mill-qrib
• Ir-raba’, l-UE qed tiffinanzja wkoll ħidma simili permezz tal-programmi tagħha speċifiċi għall-pajjiż
  • l-Istati kollha għandhom fis-seħħ koordinaturi u strutturi tal-FSE
  • kważi l-istati kollha implimentaw ir-rawnds progressivi ta’ tnaqqis fit-tariffi fl-2011 u l-2013, l-2015 u l-2017 kif miftiehem fl-EPA
  • għaddejja ħidma biex tissaħħaħ il-CROSQ, korp reġjonali tal-istandards, u CAHFSA, aġenzija reġjonali għas-sikurezza tal-ikel stabbilita fl-2010.

Istituzzjonijiet konġunti

L-UE għenet ukoll biex il-FSE jitqiegħed fil-prattika billi taħdem mal-pajjiżi tal-Karibew biex jitwaqqfu diversi istituzzjonijiet konġunti ġodda u konġunti bejn il-Karibew u l-Ewropa.

Dawn il-korpi huma maħsuba biex jimmonitorjaw il-modi li bihom iż-żewġ reġjuni jimplimentaw il-ftehim fil-prattika. Huma maħsuba wkoll biex jiżguraw li l-FSE jagħti riżultati pożittivi, u biex isolvu kwalunkwe problema jekk tinqala’.

Is-sitt istituzzjonijiet konġunti CARIFORUM-UE:

• Il-Kunsill Konġunt
• Kumitat għall-Kummerċ u l-Iżvilupp (T &DC)
• Kumitat Parlamentari
• Kumitat Konsultattiv
• Il-Kumitat Speċjali dwar il-Kooperazzjoni Doganali u l-Faċilitazzjoni Kummerċjali
• Kumitat Speċjali dwar l-Agrikoltura.

Ngħinu lin-negozji tal-Karibew

L-UE qed tgħin ukoll biex il-FSE jitqiegħed fil-prattika permezz tas-sħubija tagħha mal-Esportazzjoni tal-Karibew, aġenzija mifruxa fil-Karibew li tippromwovi l-kummerċ u l-investiment fir-reġjun kollu.

L-UE qed tiffinanzja programmi biex tgħin lill-Esportazzjoni tal-Karibew taħdem mill-qrib ma’ kumpaniji tal-Karibew, sabiex ikunu jistgħu jagħmlu użu mill-EPA biex jiżviluppaw il-produzzjoni tagħhom u jesportaw aktar, kemm lejn pajjiżi oħra tal-Karibew kif ukoll lejn l-UE.

L-Aġenzija taħdem ukoll mar-Reġjuni Ultraperiferiċi tal-UE u mal-Pajjiżi u t-Territorji Extra-Ewropej (OCTs) fil-Karibew, biex tixpruna l-kummerċ bejniethom u l-bqija tar-reġjun.

Kooperazzjoni Kulturali

Il-Protokoll dwar il-Kooperazzjoni Kulturali jistabbilixxi l-qafas għal kooperazzjoni akbar fl-iskambji rigward l-attivitajiet kulturali, u l-prodotti u s-servizzi bejn il-CARIFORUM u l-UE.

Links u dokumenti utli

• L-assistent tal-Kummerċ Tiegħi — dak kollu li għandek tkun taf għall-esportazzjonijiet/importazzjonijiet speċifiċi tiegħek minn/lejn l-UE
• Esportazzjoni tal-Karibew —aġenzija għar-reġjun kollu li tappoġġa l-esportaturi tal-Karibew
• Ċentru għall-Iżvilupp taċ-ĊŻI tal-Intrapriżi —aġenzija li tgħin lin-negozji jsiru aktar kompetittivi
• L-assoċjazzjoni tal-Karibew tal-Aġenziji għall-Promozzjoni tal-Investiment— tinkludi rabtiet mal-15 aġenzija għall-promozzjoni tal-investiment tas- Stat tal-CARIFORUM
• L-UE tappoġġa l-għajnuna lill-pajjiżi tal-Karibew għall-kummerċ
• L-UE għandha delegazzjoni għall-istati tal-CARIFORUM kif ukoll għal delegazzjonijiet oħra għall-Istati Membri
• Ir-regoli tal-oriġini skont il-Ftehim ta’ Sħubija Ekonomika (FSE) CARIFORUM-UE