Ftehim ta’ Sħubija Ekonomika (EPAs)

F’daqqa t’għajn

Il-ftehimiet ta’ SħubijaEkonomika (FSE) huma ftehimiet kummerċjali u ta’ żvilupp negozjati bejn l-UE u l-pajjiżi Afrikani, tal-Karibew u tal-Paċifiku (AKP). Huma jiftħu s-swieq tal-UE b’mod sħiħ u immedjat, filwaqt li s-sħab tal-AKP jiftħu biss parzjalment għall-importazzjonijiet tal-UE, matul perjodi ta’ tranżizzjoni.

Ftehimiet FSE:

• huma proċess li jmur lura għall-iffirmar tal-Ftehim ta’ Cotonou.
• huma “mfassla apposta” skont iċ-ċirkostanzi reġjonali speċifiċi.
• huma ftehimiet kompatibbli mad-WTO, iżda jmorru lil hinn minn ftehimiet konvenzjonali ta’ kummerċ ħieles, li jiffokaw fuq l-iżvilupp tal-AKP, filwaqt li jqisu ċ-ċirkostanzi soċjoekonomiċi tagħhom u jinkludu l-kooperazzjoni u l-assistenza biex jgħinu lill-pajjiżi AKP jibbenefikaw mill-ftehimiet.
• tipprovdi ambitu għal kooperazzjoni kummerċjali wiesgħa f’oqsma bħan-normi sanitarji u standards oħra.
• jinħolqu istituzzjonijiet konġunti li jimmonitorjaw l-implimentazzjoni tal-ftehimiet u jindirizzaw kwistjonijiet kummerċjali b’mod kooperattiv.
• huma mfassla biex ikunu muturi tal-bidla li se jgħinu biex tinbeda r-riforma u jikkontribwixxu għal governanza ekonomika tajba. Dan se jgħin lill-imsieħba tal-AKP jattiraw l-investiment u jagħtu spinta lit-tkabbir ekonomiku tagħhom.

Pajjiżi benefiċjarji

B’mod ġenerali, 32-il pajjiż tal-AKP diġà qed jimplimentaw l-FSE, f’ 7 reġjun:

• L-Afrika Ċentrali — il-Kamerun
• L-Afrika tal-Lvant u tan-Nofsinhar (ESA) — Comoros, Madagascar, Mauritius, is-Seychelles u ż-Żimbabwe. Hawnhekk sib il-ftehim b’dispożizzjonijiet speċifiċi.
• Komunità tal-Afrika tal-Lvant
• Il-Komunità għall-Iżvilupp tan-Nofsinhar tal-Afrika (SADC) — il-Botswana, l-Eswatini, il-Lesoto, il-Możambik, in-Namibja, l-Afrika t’Isfel
• L-Afrika tal-Punent — il-Côte d’Ivoire u l-Gana
• Carribean — Antigua u Barbuda, il-Bahamas, Barbados, il-Belize, Dominica, ir-Repubblika Dominikana, Grenada, il-Gujana, il-Ġamajka, St. Luċija, San Vinċenz, St. Kitts u Nevis, is-Surinam, Trinidad u Tobago.
• Paċifiku — Fiġi, Papua New Guinea, Samoa u l-Gżejjer Solomon.

Żewġ reġjuni fl-Afrika — l-Afrika tal-Punent u l-Komunità tal-Afrika tal-Lvant (EAC) — għad iridu jiffinalizzaw il-proċessi ta’ ffirmar tagħhom, filwaqt li l-Istati Membri tal-UE u 15 minn 16 pajjiż tal-Afrika tal-Punent u 2 minn 5 pajjiż tal-EAC iffirmaw dawn il-FSE reġjonali.

Ara ħarsa ġenerali lejn l-implimentazzjoni tal-FSE f’diversi pajjiżi sħab.

Dispożizzjonijiet asimmetriċi favur il-pajjiżi AKP

Il-FSE jipprevedu dispożizzjonijiet dwar l-assimetriji favur il-pajjiżi AKP, bħall-esklużjoni ta’ prodotti sensittivi mil-liberalizzazzjoni, perjodi twal ta’ liberalizzazzjoni, regoli ta’ oriġini flessibbli, u salvagwardji u miżuri speċjali għall-agrikoltura, is-sigurtà tal-ikel u l-protezzjoni tal-industrija tat-trabi.

• Filwaqt li s-swieq tal-UE jinfetħu immedjatament u kompletament, l-ACPs għandhom 15 sena biex jiftħu għall-importazzjonijiet tal-UE (bi protezzjoni għal importazzjonijiet sensittivi) u sa 25 snin f’każijiet eċċezzjonali. Barra minn hekk, il-produtturi ta’ 20 % tal-prodotti l-aktar sensittivi se jgawdu minn protezzjoni permanenti mill-kompetizzjoni.

It-tariffi

• L-UE ma tagħti l-ebda dazju u l-ebda kwota lill-importazzjonijiet li ġejjin mill-pajjiżi AKP. L-aċċess għas-suq tal-UE huwa permanenti, sħiħ u ħieles għall-prodotti kollha mill-EPA
• Il-pajjiżi tal-AKP gradwalment ineħħu d-dazji, fuq perjodu ta’ 15–25 snin. Prodotti sensittivi bħall-ikel jistgħu jiġu esklużi kompletament mil-liberalizzazzjoni. Jekk l-importazzjonijiet ta’ xi oġġetti tal-UE fil-pajjiżi AKP jiżdiedu f’daqqa, japplikaw salvagwardji bħall-kwoti tal-importazzjoni. Xi FSE jippermettu lill-pajjiżi AKP jimponu dazji ġodda għal raġunijiet speċifiċi relatati mal-iżvilupp.
• Uża l-għażla tat-tiftix tal-Assistent tal-Kummerċ Tiegħi biex issib l-informazzjoni eżatta dwar id-dazji u t-tariffi għall-prodott speċifiku tiegħek, filwaqt li tqis il-pajjiż tal-oriġini u tad-destinazzjoni tiegħu. Jekk ikollok xi dubju, ikkuntattja lill-awtoritajiet doganali tiegħek.

Regoli ta’ l-oriġini

Regoli ta’ oriġini flessibbli jippermettu lill-pajjiżi AKP jesportaw prodotti b’inputs minn pajjiżi oħra, speċjalment f’setturi ewlenin — l-agrikoltura, is-sajd u t-tessuti u l-ħwejjeġ. Pereżempju, prodott tat-tessuti jista’ jidħol fl-UE mingħajr dazju jekk mill-inqas stadju wieħed fil-produzzjoni tiegħu — bħall-insiġ jew ix-xogħol bil-labar — ikun seħħ f’pajjiż tal-FSE.

Qabel ma tesporta/timporta, kun ċert li:

• Iċċekkja r-regoli tal-oriġini li japplikaw għall-prodott tiegħek fil-formola tat-tiftix
• Ikkonsulta l-awtoritajiet doganali tiegħek.

Tolleranza

It-tolleranzi inklużi fl-EPAs huma aktar laxki minn dawk tas-soltu. Dawn jammontaw għal 15 % fil-prezz mill-fabbrika tal-prodott finali, minflok 10 % previsti fil-biċċa l-kbira tal-ftehimiet tal-UE. Għat-tessuti u l-ilbies, se japplikaw tolleranzi speċifiċi.

Akkumulazzjoni

Id-dispożizzjonijiet ġenerali tal-FSE jinkludu t-tipi ta’ akkumulazzjoni li ġejjin:

• Kumulazzjoni bilaterali mal-UE
• Kumulazzjoni djagonali u kumulazzjoni sħiħa ma’ PTEE u pajjiżi AKP. Jista’ jkun hemm differenzi fid-dispożizzjonijiet applikabbli fl-EPAs differenti. Jekk jogħġbok iċċekkja d-dispożizzjonijiet rilevanti għal kull EPA. Fil-biċċa l-kbira tal-FSE implimentati, il-kumulazzjoni mal-pajjiżi kollha tal-AKP (kif definit f’kull FSE) se tapplika biss jekk:
  • il-pajjiżi involuti fl-akkwist tal-istatus oriġinarju jkunu kkonkludew ftehimiet ta’ kooperazzjoni amministrattiva;
  • l-inputs u l-prodotti finali kisbu status oriġinarju bl-applikazzjoni tal-istess regoli tal-oriġini bħal dawk inklużi fl-EPA.
• Kumulazzjoni ma’ pajjiżi ġirien li qed jiżviluppaw. Materjali li joriġinaw f’pajjiż ġar li qed jiżviluppa (li jappartjenu għal entità ġeografika koerenti) minbarra Stat AKP jistgħu jitqiesu bħala materjali li joriġinaw fl-Istati tal-FSE meta jiġu inkorporati fi prodott miksub hemmhekk. Jekk jogħġbok innota li:
  • Il-lista ta’ dak li huwa kkunsidrat bħala pajjiż ġar hija annessa f’kull Protokoll.
  • Biex tapplika din it-tip ta’ akkumulazzjoni, din għandha tintalab mill-pajjiżi tal-FSE.
  • F’dan il-każ, ir-regoli tal-oriġini applikabbli għall-inputs li ġejjin mill-pajjiżi ġirien huma definiti f’kull FSE.

Għall-FSE SADC li huwa applikat provviżorjament 16/9/2016, hemm żewġ tipi oħra ta’ akkumulazzjoni li jissostitwixxu d-dispożizzjonijiet relatati mal-kumulazzjoni ma’ pajjiżi ġirien li qed jiżviluppaw. Huma:

• Akkumulazzjoni fir-rigward ta’ materjali li huma soġġetti għat-trattament mingħajr dazju tan-Nazzjon l-Aktar Iffavorit (MFN) fl-Unjoni Ewropea
• Kumulazzjoni fir-rigward ta’ materjali li joriġinaw f’pajjiżi oħra li jibbenefikaw minn aċċess preferenzjali mingħajr dazju u kwoti għall-Unjoni Ewropea

Fil-prattika, dan ta’ hawn fuq jippermetti lill-pajjiżi EPA SADC għall-akkumulazzjoni tal-oriġini għall-materjali kollha li jistgħu jiġu importati fl-UE mingħajr dazju (dan huwa permezz tal-qafas ta’ arranġament preferenzjali mal-UE — inkluż il-GSP — jew fuq bażi ta’ MFN). Għalhekk, “kumulazzjoni globali” għal materjali mingħajr dazju irrispettivament mill-oriġini tagħhom hija stabbilita għall-pajjiżi firmatarji tal-FSE.

Trasport dirett

Trid tinġieb evidenza ta’ trasport dirett lill-awtoritajiet doganali tal-pajjiż importatur.

Huwa applikabbli t-trasport dirett bejn Stat tal-Afrika tal-Lvant u tan-Nofsinhar (ESA), u l-UE (jew mit-territorju tal-pajjiżi l-oħra msemmija fl-Artikoli dwar il-kumulazzjoni). Prodotti oriġinarji jistgħu jiġu ttrasportati permezz ta’ pipeline li jgħaddi minn territorju li mhuwiex dak ta’ Stat tal-ESA jew tal-UE.

Huwa applikabbli t-trasport dirett bejn Stat tal-Paċifiku u l-UE (jew mit-territorju tal-pajjiżi l-oħra msemmija fl-Artikoli dwar il-kumulazzjoni). L-istess prinċipju japplika għat-trasport tal-merkanzija bejn l-Istati Cariforum u l-UE.

Għall-FSE SADC, il-kundizzjonijiet aktar stretti tad-dispożizzjoni tat- “trasport dirett” huma sostitwiti b’sistema ġdida msejħa “nonalterazzjoni”. Ir-regola ta’ nonalterazzjoni tippermetti t-trasbord, il-ħżin u l-qsim ta’ kunsinni fit-territorju ta’ pajjiżi terzi.

Rifużjoni tad-dazju

Dan ifisser li r-rifużjoni tista’ tintalab għal dazju mħallas fuq materjali li qabel kienu importati għal aktar ipproċessar u mbagħad esportati lejn pajjiż li ffirma Ftehim ta’ Sħubija Ekonomika mal-UE.

Kundizzjonijiet tal-bastimenti

Ħut maqbud fl-ibħra miftuħa u fiż-Żoni Ekonomiċi Esklussivi tal-pajjiżi tal-FSE jista’ jitqies bħala li joriġina f’pajjiż tal-FSE biss meta jinqabad minn bastimenti li jissodisfaw ċerti kriterji. Dawn il-kriterji jirreferu għall-post tar-reġistrazzjoni ta’ bastiment, għall-bandiera li biha jbaħħru, u għas-sjieda tagħhom.

Jekk jogħġbok innota li, skont ir-regoli ta’ oriġini tal-EPA, ma hemm l-ebda rekwiżit speċifiku dwar in-nazzjonalità tal-ekwipaġġ, il-kaptani jew l-uffiċjali. Dawn ir-rekwiżiti, li kienu fil-Ftehim ta’ Cotonou oriġinali, issa tneħħew biex jiġi ffaċilitat l-għoti tal-oriġini lill-ħut maqbud mill-pajjiżi tal-FSE.

Minħabba d-dispożizzjonijiet dwar il-kumulazzjoni, dawn il-kundizzjonijiet jistgħu jiġu ssodisfati minn Stati EPA differenti.

Regoli TAL-ORIĠINI speċifiċi għall-prodott

Ir-regoli Speċifiċi tal-Prodott huma inklużi fl-Anness II ta’ kull Protokoll. Madankollu, għal xi FSE, xi regoli aktar laxki huma inklużi fl-Anness 2A.

• Uża l-għażla tat-tiftix tal-Assistent Kummerċjali Tiegħibiex issib ir-regoli applikabbli għall-prodott speċifiku tiegħek, abbażi tal-pajjiż ta’ oriġini tiegħu u l-pajjiż ta’ destinazzjoni tiegħu.
• Regoli ta’ oriġini Frott tal-FSE
• Regoli ta’ oriġini tas-sajd tal-FSE
• Żjut essenzjali ta’ l-EPA dwar ir-regoli ta’ l-oriġini
• Regoli ta’ oriġini FSE artiġjanali
• Il-Gomma EPA tar-regoli tal-oriġini
• Regoli ta’ oriġini EPA kawkaw
• Regoli tal-oriġini tal-ilbies EPA
• Ir-regoli tal-oriġini tat-tagħmir elettriku EPA
• Regoli ta’ oriġini ġilda EPA
• Regoli ta’ oriġini laħam EPA
• Regoli tal-oriġini tal-injam EPA

Derogi

Minbarra dawn id-dispożizzjonijiet, ingħataw derogi għar-regola speċifika ta’ prodott taħt diversi FSE. Pereżempju, il-FSE Cariforum ta deroga lir-Repubblika Dominikana (ara l-Cariforum EPA għal regola speċifika għall-ħwejjeġ), il-Ftehimiet ta’ Sħubija Ekonomika tal-ESA u tal-Paċifiku rispettivament taw waħda dwar it-tonn fil-laned (ara l-FSE tal-ESA għal regola speċifika għat-tonn fil-laned) u fl-aħħar nett il-pajjiżi EPA SADC ingħataw derogi f’diversi oqsma inkluż dwar it-tonn u l-awwista. (għan-Namibja ara regola speċifika għall-Albacore tuna u għall-Możambik bħala regola speċifika għall-gambli, gambli kbar u awwista).

Provi tal-oriġini

• Biex issir esportatur approvat, trid tkun tista’ tagħti prova lill-awtoritajiet doganali tiegħek tal-istatus oriġinarju tal-prodotti tiegħek, kif ukoll kwalunkwe rekwiżit ieħor li jistgħu jimponu.

L-awtoritajiet doganali jistgħu jirtiraw l-istatus ta’ esportatur approvat tiegħek f’każ ta’ użu ħażin. Biex issir taf aktar dwar il-proċeduri, ikkuntattja lill-awtoritajiet doganali tiegħek.

• Biex jikkwalifikaw għal rati ta’ dazju preferenzjali, il-prodotti li joriġinaw fil-pajjiżi tal-FSE jridu jkunu akkumpanjati minn prova tal-oriġini. Il-prova tal-oriġini tibqa’ valida għal 10-il xahar. Dan jista’ jkun jew
  • ċertifikat ta’ Moviment EUR.1 — maħruġ mill-awtoritajiet doganali tal-pajjiż esportatur. L-esportatur (jew ir-rappreżentant awtorizzat) li japplika għal ċertifikat irid ikun lest li jippreżenta dokumenti li jagħtu prova tal-istatus oriġinarju tal-prodotti kkonċernati fuq talba u jissodisfa r-rekwiżiti l-oħra tal-Protokoll dwar ir-regoli tal-oriġini
  • dikjarazzjoni ta’ fattura — maħruġa minn kwalunkwe esportatur, għal kunsinni b’valur ta’ EUR 6 000 jew inqas, jew minn esportaturi approvati, għal kunsinni ta’ kwalunkwe valur
• Meta timla dikjarazzjoni ta’ fattura, għandek tkun lest li tippreżenta dokumenti li jagħtu prova tal-istatus oriġinarju tal-prodotti tiegħek u li jissodisfaw ir-rekwiżiti l-oħra tal-Protokoll dwar ir-regoli tal-oriġini.

Il-kampjuni xierqa għaċ-ċertifikat tal-moviment EUR.1 u d-dikjarazzjoni tal-fattura jinsabu f’kull ftehim tal-EPA, bħala annessi fil-protokoll li jikkonċerna d-definizzjoni tal-kunċett ta’ “prodotti oriġinarji” u l-metodi ta’ kooperazzjoni amministrattiva.

Rekwiżiti tal-prodotti

Regoli u rekwiżiti tekniċi

• Tgħallem dwar ir-rekwiżiti tekniċi, ir-regoli u l-proċeduri li l-merkanzija trid tissodisfa sabiex tiġi importata fl-Unjoni Ewropea.
• Fittex ir-regoli u r-regolamenti speċifiċi applikabbli għall-prodott tiegħek u l-pajjiż ta’ oriġini fil-bażi tad-datatal-Assistenti Kummerċjali. Biex tara r-rekwiżiti għall-prodott tiegħek l-ewwel trid tidentifika l-kodiċi doganali tiegħu. Jekk ma tafx il-kodiċi doganali, tista’ tfittixh bl-isem tal-prodott tiegħek fil-magna tat-tiftix inkorporata.

Rekwiżiti TAS-SAĦĦA u TAS-SIGURTÀ SPU

• Tgħallem dwar l-istandards tas-saħħa, tas-sikurezza, sanitarji u fitosanitarji (SPS) li l-prodotti jridu jissodisfaw sabiex jiġu importati fl-Unjoni Ewropea.
• Fittex ir-regoli dwar is-saħħa, is-sikurezza u l-SPS applikabbli għall-prodott tiegħek u l-pajjiż ta’ oriġini fil-bażi tad-data tal-Assistenti Kummerċjali. Biex tara r-rekwiżiti għall-prodott tiegħek l-ewwel trid tidentifika l-kodiċi doganali tiegħu. Jekk ma tafx il-kodiċi doganali, tista’ tfittixha bl-isem tal-prodott tiegħek b’magna tat-tiftix integrata.

Dokumenti u proċeduri ta’ approvazzjoni doganali

Proċeduri għall-prova u l-verifika tal-oriġini

Għal deskrizzjoni ta’ kif tipprova l-oriġini tal-prodotti tiegħek biex titlob tariffa preferenzjali u tar-regoli relatati mal-verifika tal-oriġini mill-awtoritajiet doganali, jekk jogħġbok irreferi għat-taqsima dwar ir-regoli tal-oriġini hawn fuq.

Dokumenti oħra

Skopri dwar dokumenti u proċeduri oħra ta’ approvazzjoni doganali meħtieġa għall-importazzjoni fl-Unjoni Ewropea.

Proprjetà intellettwali u indikazzjonijiet ġeografiċi

• Sib informazzjoni speċifika dwar il-leġiżlazzjoni tal-UE għall-PI u l-IE, kif ukoll il-politika tal-UE dwar l-IPR lejn il-pajjiżi l-anqas żviluppati u dawk li qed jiżviluppaw
• Sib informazzjoni ġenerali dwar il-Proprjetà Intellettwali u l-Indikazzjonijiet Ġeografiċi

Kummerċ f’servizzi

• Sib informazzjoni speċifika dwar is-suq tal-UE għas-Servizzi
• Sib informazzjoni ġenerali dwar ir-regoli, ir-regolamenti u l-faċilitajiet li jirregolaw il-kummerċ fis-servizzi

L-akkwist pubbliku

• Sib informazzjoni speċifika dwar is-suq tal-akkwist pubbliku tal-UE
• Sib informazzjoni ġenerali dwar il-leġiżlazzjoni dwar l-akkwist pubbliku, ir-regoli u l-aċċess għal swieq differenti

L-investiment

• Sib informazzjoni speċifika dwar l-investimenti minn barra l-pajjiż lejn l-UE
• Sib informazzjoni ġenerali biex tippermetti l-investiment tiegħek barra pajjiżek

Oħrajn (kompetizzjoni, TSD)

Kompetizzjoni

• Mill-2014, l-UE waqqfet is-sussidji tal-esportazzjoni fuq il-prodotti kollha esportati lejn il-pajjiżi tal-FSE.
• L-UE mminimizzat il-miżuri bi produzzjoni u distorsjoni tal-kummerċ
• Jekk l-industrija lokali tkun mhedda minħabba żidiet fl-importazzjonijiet mill-Ewropa, il-Ftehimiet ta’ Sħubija Ekonomika jippermettu li jiġu attivati miżuri biex jipproteġu s-setturi industrijali u l-industrija li għadha tibda.

Żvilupp sostenibbli

Il-FSE huma bbażati b’mod espliċitu fuq l-elementi “essenzjali u fundamentali” stabbilitifil-Ftehim ta’ Cotonou, jiġifieri d-drittijiet tal-bniedem, il-prinċipji demokratiċi, l-istat tad-dritt, u l-governanza tajba. Il-FSE għalhekk fihom xi wħud mill-aktar lingwaġġ b’saħħtu dwar id-drittijiet u l-iżvilupp sostenibbli disponibbli fil-ftehimiet tal-UE.

• Il- “klawżola ta’ nuqqas ta’ eżekuzzjoni” tfisser li “miżuri xierqa” (kif stabbilit taħt il-Ftehim ta’ Cotonou) jistgħu jittieħdu jekk xi parti tonqos milli tissodisfa l-obbligi tagħha fir-rigward tal-elementi essenzjali. Dan jista’ jinkludi s-sospensjoni tal-benefiċċji kummerċjali.
• L-istituzzjonijiet konġunti tal-FSE għandhom il-kompitu li jimmonitorjaw u jivvalutaw l-impatt tal-implimentazzjoni tal-FSE fuq l-iżvilupp sostenibbli tal-Partijiet. B’konformità mal-Ftehim ta’ Cotonou, is-soċjetà ċivili u l-membri tal-parlament għandhom rwol ċar.

L-integrazzjoni reġjonali

Il-FSE għandhom l-għan li jikkontribwixxu għall-integrazzjoni ekonomika reġjonali. Il-klawżoli ta’ preferenza reġjonali fl-FSE jistabbilixxu li l-pajjiżi fl-istess reġjun jipprovdu mill-inqas l-istess vantaġġi lil xulxin bħalma jipprovdu lill-UE.

Il-FSE huma għalhekk dwar il-kummerċ bejn il-pajjiżi f’FSE daqs kemm huma dwar il-kummerċ mal-UE.

• L-UE tipprovdi għajnuna għall-iżvilupp u miżuri ta’ bini ta’ kapaċità kummerċjali biex tappoġġa lill-bdiewa tal-AKP biex jikkonformaw ma’ standards sanitarji, fitosanitarji u oħrajn agrikoli.

Tisħiħ tal-kapaċitajiet u assistenza teknika

Flimkien ma’ kull EPA, l-UE tipprovdi assistenza teknika għall-Għajnuna għall-Kummerċ. Dan jgħin lill-pajjiżi jadattaw il-proċeduri doganali tagħhom u jnaqqsu l-burokrazija. Għalik, dan ifisser inqas problemi meta tittratta mad-dwana.

Links u dokumenti siewja

Ara l-ktejjeb “Putting Partnership into Practice”. Ftehimiet ta’ Sħubija Ekonomika (FSE) bejn l-UE u l-pajjiżi Afrikani, tal-Karibew u tal-Paċifiku (AKP)