Ftehim ta’ Sħubija Ekonomika (EPAs)

Daqqa t’għajn lejn

Il-ftehimiet ta’ SħubijaEkonomika (FSE) huma ftehimiet kummerċjali u ta’ żvilupp innegozjati bejn l-UE u l-pajjiżi Afrikani, tal-Karibew u tal-Paċifiku (AKP). Dawn jiftħu s-swieq tal-UE b’mod sħiħ u immedjat, filwaqt li s-sħab tal-AKP jiftħu biss parzjalment għall-importazzjonijiet tal-UE, matul perjodi ta’ tranżizzjoni.

Ftehimiet tal-FSE:

• huma proċess li jmur lura għall-iffirmar tal-Ftehim ta’ Cotonou.
• huma “mfassla apposta” biex ikunu adattati għal ċirkostanzi reġjonali speċifiċi.
• huma ftehimiet kompatibbli mad-WTO, iżda jmorru lil hinn minn ftehimiet konvenzjonali ta’ kummerċ ħieles, li jiffukaw fuq l-iżvilupp tal-AKP, filwaqt li jqisu ċ-ċirkostanzi soċjoekonomiċi tagħhom u jinkludu l-kooperazzjoni u l-assistenza biex jgħinu lill-pajjiżi AKP jibbenefikaw mill-ftehimiet.
• tipprovdi ambitu għal kooperazzjoni kummerċjali wiesgħa f’oqsma bħal normi sanitarji u standards oħra.
• il-ħolqien ta’ istituzzjonijiet konġunti li jimmonitorjaw l-implimentazzjoni tal-ftehimiet u jindirizzaw kwistjonijiet kummerċjali b’mod kooperattiv.
• huma mfassla biex ikunu xprunaturi tal-bidla li se jgħinu biex tingħata spinta lir-riforma u jikkontribwixxu għal governanza ekonomika tajba. Dan se jgħin lis-sħab tal-AKP jattiraw l-investiment u jagħtu spinta lit-tkabbir ekonomiku tagħhom.

Pajjiżi benefiċjarji

B’mod ġenerali, 32 pajjiż tal-AKP diġà qed jimplimentaw FSE, f’ 7 reġjun:

• L-Afrika Ċentrali — il-Kamerun
• L-Afrika tal-Lvant u tan-Nofsinhar (ESA) — Comoros, Madagascar, Mauritius, is-Seychelles u ż-Żimbabwe. Sib hawnhekk il-ftehim b’dispożizzjonijiet speċifiċi.
• Il-Komunità tal-Afrika tal-Lvant
• Il-Komunità għall-Iżvilupp tan-Nofsinhar tal-Afrika (SADC) — il-Botswana, l-Eswatini, il-Lesoto, il-Mozambique, in-Namibja, l-Afrika t’Isfel
• L-Afrika tal-Punent — il-Kosta tal-Avorju u l-Ghana
• Carribean — Antigua u Barbuda, il-Bahamas, il-Barbados, il-Belize, Dominica, ir-Repubblika Dominikana, Grenada, Guyana, il-Ġamajka, St. Lucia, St. Vincent, St. Kitts u Nevis, is-Surinam, Trinidad u Tobago.
• Paċifiku — Fiġi, Papwa Ginea Ġdida, Samoa u l-Gżejjer Solomon.

Żewġ reġjuni fl-Afrika — l-Afrika tal-Punent u l-Komunità tal-Afrika tal-Lvant (EAC) — għad iridu jiffinalizzaw il-proċessi ta’ ffirmar tagħhom, filwaqt li l-Istati Membri tal-UE u 15 minn 16 pajjiż tal-Afrika tal-Punent u 2 minn 5 pajjiż tal-EAC iffirmaw dawn il-FSE reġjonali.

Ara ħarsa ġenerali lejn l-implimentazzjoni tal-FSE f’diversi pajjiżi sħab.

Dispożizzjonijiet asimmetriċi favur il-pajjiżi AKP

Il-FSE jipprevedu dispożizzjonijiet ta’ asimmetriji favur il-pajjiżi AKP, bħall-esklużjoni ta’ prodotti sensittivi mil-liberalizzazzjoni, perjodi twal ta’ liberalizzazzjoni, regoli ta’ oriġini flessibbli, u salvagwardji u miżuri speċjali għall-agrikoltura, is-sigurtà tal-ikel u l-protezzjoni tal-industrija li għadha tibda.

• Filwaqt li s-swieq tal-UE jinfetħu immedjatament u kompletament, l-AKP għandhom 15 snin biex jiftħu għall-importazzjonijiet tal-UE (bi protezzjoni għal importazzjonijiet sensittivi) u sa 25 snin f’każijiet eċċezzjonali. Barra minn hekk, il-produtturi ta’ 20 % tal-prodotti l-aktar sensittivi se jgawdu minn protezzjoni permanenti mill-kompetizzjoni.

Tariffi

• L-UE ma tagħti l-ebda dazju u kwoti żero għall-importazzjonijiet li ġejjin mill-pajjiżi AKP. L-aċċess għas-suq tal-UE huwa permanenti, sħiħ u ħieles għall-prodotti kollha mill-FSE
• Il-pajjiżi AKP ineħħu gradwalment id-dazji, fuq perjodu ta’ 15–25 snin. Prodotti sensittivi bħall-oġġetti tal-ikel jistgħu jiġu esklużi għal kollox mil-liberalizzazzjoni. Jekk l-importazzjonijiet ta’ xi prodotti tal-UE fil-pajjiżi AKP jiżdiedu f’daqqa, japplikaw salvagwardji bħall-kwoti tal-importazzjoni. Xi FSE jippermettu lill-pajjiżi AKP jimponu dazji ġodda għal raġunijiet speċifiċi relatati mal-iżvilupp.
• Uża l-opzjoni tat-tiftix tal-Assistent tal-Kummerċ Tiegħi biex issib l-informazzjoni eżatta dwar id-dazji u t-tariffi għall-prodott speċifiku tiegħek, filwaqt li tqis il-pajjiż tal-oriġini u tad-destinazzjoni tiegħu. Jekk għandek xi dubju, ikkuntattja lill-awtoritajiet doganali tiegħek.

Regoli ta’ oriġini

Sabiex jikkwalifika għal trattament preferenzjali, il-prodott tiegħek se jkollu jissodisfa r-regoli tal-oriġini skont il-ftehim. Jekk jogħġbok iċċekkja l- “Għodda ta’ Awtovalutazzjoni tar-Regoli tal-Oriġini (ROSA)” interattiva fl-Assistent tal-Kummerċ Tiegħi biex tivvaluta jekk il-prodott tiegħek jissodisfax ir-regoli tal-oriġini u skopri kif tħejji d-dokumenti korretti.

Regoli ta’ oriġini flessibbli jippermettu lill-pajjiżi AKP jesportaw prodotti b’inputs minn pajjiżi oħra, speċjalment f’setturi ewlenin — l-agrikoltura, is-sajd u t-tessuti u l-ħwejjeġ. Pereżempju, prodott tat-tessuti jista’ jidħol fl-UE mingħajr dazju jekk mill-inqas stadju wieħed fil-produzzjoni tiegħu — bħall-insiġ jew l-innittjar — ikun seħħ f’pajjiż tal-FSE.

Tolleranza

It-tolleranzi inklużi fil-FSE huma aktar laxki minn dawk tas-soltu. Dawn jammontaw għal 15 % fil-prezz mill-fabbrika tal-prodott finali, minflok 10 % previst fil-biċċa l-kbira tal-ftehimiet tal-UE. Għat-tessuti u l-ħwejjeġ, għandhom japplikaw tolleranzi speċifiċi.

Kumulazzjoni

Id-dispożizzjonijiet ġenerali tal-FSE jinkludu t-tipi ta’ kumulazzjoni li ġejjin:

• Kumulazzjoni bilaterali mal-UE
• Kumulazzjoni djagonali u kumulazzjoni sħiħa mal-PTEE u l-pajjiżi AKP. Jista’ jkun hemm differenzi fid-dispożizzjonijiet applikabbli fil-FSE differenti. Jekk jogħġbok iċċekkja d-dispożizzjonijiet rilevanti għal kull FSE. Fil-biċċa l-kbira tal-FSE implimentati, il-kumulazzjoni mal-pajjiżi kollha tal-AKP (kif definit f’kull FSE) se tapplika biss jekk:
  • il-pajjiżi involuti fil-kisba tal-istatus oriġinarju jkunu kkonkludew ftehimiet ta’ kooperazzjoni amministrattiva;
  • l-inputs u l-prodotti finali jkunu kisbu status oriġinarju bl-applikazzjoni tal-istess regoli tal-oriġini bħal dawk inklużi fl-FSE.
• Akkumulazzjoni ma’ pajjiżi ġirien li qed jiżviluppaw. Materjali li joriġinaw f’pajjiż ġar li qed jiżviluppa (li jappartjenu għal entità ġeografika koerenti) għajr Stat AKP jistgħu jitqiesu bħala materjali li joriġinaw fl-Istati tal-FSE meta jiġu inkorporati fi prodott miksub hemmhekk. Jekk jogħġbok innota li:
  • Il-lista ta’ dak li jitqies bħala pajjiż ġar hija annessa f’kull Protokoll.
  • Biex tapplika din it-tip ta’ akkumulazzjoni, din trid tintalab mill-pajjiżi tal-FSE.
  • F’dan il-każ, ir-regoli tal-oriġini applikabbli għall-inputs li ġejjin mill-pajjiżi ġirien huma definiti f’kull FSE.

Għall-FSE tal-SADC li ilu jiġi applikat b’mod proviżorju 16/9/2016, hemm żewġ tipi oħra ta’ akkumulazzjoni li jissostitwixxu d-dispożizzjonijiet relatati mal-akkumulazzjoni ma’ pajjiżi ġirien li qed jiżviluppaw. Dawn huma:

• Kumulazzjoni fir-rigward ta’ materjali li huma soġġetti għal trattament ħieles mid-dazju tan-Nazzjon l-Aktar Iffavorit (MFN) fl-Unjoni Ewropea
• Kumulazzjoni fir-rigward ta’ materjali li joriġinaw f’pajjiżi oħra li jibbenefikaw minn aċċess preferenzjali mingħajr dazju u kwoti għall-Unjoni Ewropea

Fil-prattika, dan ta’ hawn fuq jippermetti lill-pajjiżi EPA SADC għal kumulazzjoni tal-oriġini għall-materjali kollha li jistgħu jiġu importati fl-UE b’dazju żero (dan huwa jew permezz tal-qafas ta’ arranġament preferenzjali mal-UE — inkluż il-GSP- jew fuq bażi MFN). Għalhekk, “akkumulazzjoni globali” għal materjali b’dazju żero irrispettivament mill-oriġini tagħhom hija stabbilita għall-pajjiżi firmatarji tal-FSE.

Trasport dirett

Evidenza ta’ trasport dirett għandha tinġieb lill-awtoritajiet doganali tal-pajjiż importatur.

Huwa applikabbli t-trasport dirett bejn Stat tal-Afrika tal-Lvant u tan-Nofsinhar (ESA), u l-UE (jew mit-territorju tal-pajjiżi l-oħra msemmija fl-Artikoli dwar l-akkumulazzjoni). Il-prodotti oriġinarji jistgħu jiġu ttrasportati permezz ta’ pipeline li jgħaddi minn territorju ieħor għajr dak ta’ Stat tal-ESA jew tal-UE.

Huwa applikabbli t-trasport dirett bejn Stat tal-Paċifiku u l-UE (jew mit-territorju tal-pajjiżi l-oħra msemmija fl-Artikoli dwar l-akkumulazzjoni). L-istess prinċipju japplika għat-trasport tal-merkanzija bejn l-Istati tal-Cariforum u l-UE.

Għall-FSE tal-SADC, il-kundizzjonijiet aktar stretti tad-dispożizzjoni tat- “trasport dirett” huma sostitwiti b’sistema ġdida msejħa “nonalterazzjoni”. Ir-regola ta’ nonalterazzjoni tippermetti t-trasbord, il-ħżin u l-qsim ta’ kunsinni fit-territorju ta’ pajjiżi terzi.

Rifużjoni tad-dazju

Dan ifisser li r-rifużjoni tista’ tintalab għal dazju mħallas fuq materjali li qabel kienu importati għal aktar ipproċessar u mbagħad esportati lejn pajjiż li ffirma Ftehim ta’ Sħubija Ekonomika mal-UE.

Kundizzjonijiet tal-bastimenti

Il-ħut maqbud fl-ibħra miftuħa u fiż-Żoni Ekonomiċi Esklussivi tal-pajjiżi tal-FSE jista’ jitqies bħala li joriġina f’pajjiż tal-FSE biss meta jinqabad minn bastimenti li jissodisfaw ċerti kriterji. Dawn il-kriterji jirreferu għall-post tar-reġistrazzjoni ta’ bastiment, għall-bandiera li taħtha huma “jbaħħru,” u għas-sjieda tagħhom.

Jekk jogħġbok innota li, skont ir-regoli ta’ oriġini tal-FSE, ma hemm l-ebda rekwiżit speċifiku dwar in-nazzjonalità tal-ekwipaġġ, il-kaptani jew l-uffiċjali. Dawn ir-rekwiżiti, li kienu fil-Ftehim oriġinali ta’ Cotonou, issa tneħħew biex jiffaċilitaw l-għoti tal-oriġini lill-ħut maqbud mill-pajjiżi tal-FSE.

Minħabba d-dispożizzjonijiet dwar il-kumulazzjoni, dawn il-kundizzjonijiet jistgħu jiġu ssodisfati minn Stati differenti tal-FSE.

Regoli tal-oriġini speċifiċi għall-prodott

Ir-regoli Speċifiċi għall-Prodotti huma inklużi fl-Anness II ta’ kull Protokoll. Madankollu, għal xi FSE, xi regoli aktar laxki huma inklużi fl-Anness 2A.

• Regoli tal-oriġini tal-frott tal-EPA
• Regoli tal-oriġini dwar is-sajd tal-FSE
• Regoli ta’ oriġini Żjut essenzjali EPA
• Regoli ta’ oriġini EPA artiġjanat
• Regoli ta’ oriġini Gomma EPA
• Regoli tal-oriġini tal-kawkaw EPA
• Regoli ta’ oriġini ta’ l-ilbies ta’ l-EPA
• Regoli tal-oriġini tat-tagħmir elettriku EPA
• Regoli ta’ oriġini tal-ġilda EPA
• Regoli ta’ oriġini tal-laħam EPA
• Regoli tal-oriġini ta’ injam EPA

Uża l-opzjoni tat-tiftix ta’ My Trade Assistent biex issib ir-regoli applikabbli għall-prodott speċifiku tiegħek, abbażi tal-pajjiż ta’ oriġini tiegħu u l-pajjiż ta’ destinazzjoni tiegħu.

Derogi

Minbarra dawn id-dispożizzjonijiet, ingħataw derogi għar-regola speċifika ta’ prodott taħt diversi FSE. Pereżempju, il-FSE tal-Cariforum ta deroga lir-Repubblika Dominikana (ara FSE Cariforum għal regola speċifika għall-ħwejjeġ), l-ESA u l-FSE tal-Paċifiku rispettivament taw waħda dwar it-tonn fil-laned (ara l-FSE tal-ESA għal regola speċifika għat-tonn fil-laned) u fl-aħħar nett il-pajjiżi EPA SADC ingħataw derogi f’diversi żoni inkluż dwar it-tonn u l-awwista. (ara għan-Namibja regola speċifika għat-Tonn tal-Alonga u għall-Możambik bħala regola speċifika għall-gambli, gambli kbar u awwista).

Provi ta’ oriġini

• Biex issir esportatur approvat, trid tkun tista’ tagħti prova lill-awtoritajiet doganali tiegħek tal-istatus oriġinarju tal-prodotti tiegħek, kif ukoll kwalunkwe rekwiżit ieħor li jistgħu jimponu.

L-awtoritajiet doganali jistgħu jirtiraw l-istatus ta’ esportatur approvat tiegħek f’każ ta’ użu ħażin. Biex issir taf aktar dwar il-proċeduri, ikkuntattja lill-awtoritajiet doganali tiegħek.

• Biex jikkwalifikaw għal rati ta’ dazju preferenzjali, il-prodotti li joriġinaw fil-pajjiżi tal-FSE jridu jkunu akkumpanjati minn prova tal-oriġini. Il-prova tal-oriġini tibqa’ valida għal 10-il xahar. Dan jista’ jkun jew
  • ċertifikat ta’ Moviment EUR.1 — maħruġ mill-awtoritajiet doganali tal-pajjiż esportatur. L-esportatur (jew ir-rappreżentant awtorizzat) li japplika għal ċertifikat irid ikun ippreparat biex jissottometti dokumenti li jagħtu prova tal-istatus oriġinarju tal-prodotti kkonċernati fuq talba u jissodisfa r-rekwiżiti l-oħra tal-Protokoll dwar ir-regoli tal-oriġini
  • dikjarazzjoni ta’ fattura — maħruġa minn kwalunkwe esportatur, għal kunsinni b’valur ta’ EUR 6 000 jew inqas, jew minn esportaturi approvati, għal kunsinni ta’ kwalunkwe valur
• Meta timla dikjarazzjoni ta’ fattura, għandek tkun lest li tissottometti dokumenti li jagħtu prova tal-istatus oriġinarju tal-prodotti tiegħek u li jissodisfaw ir-rekwiżiti l-oħra tal-Protokoll dwar ir-regoli tal-oriġini.

Il-kampjuni xierqa għaċ-ċertifikat tal-moviment EUR.1 u għad-dikjarazzjoni tal-fattura jistgħu jinstabu f’kull ftehim tal-FSE, bħala annessi fil-protokoll dwar id-definizzjoni tal-kunċett ta’ “prodotti oriġinarji” u l-metodi ta’ kooperazzjoni amministrattiva.

Rekwiżiti tal-prodott

Regoli u rekwiżiti tekniċi

• Tgħallem dwar ir-rekwiżiti tekniċi, ir-regoli u l-proċeduri li l-merkanzija trid tissodisfa sabiex tiġi importata fl-Unjoni Ewropea.
• Fittex ir-regoli u r-regolamenti speċifiċi applikabbli għall-prodott tiegħek u l-pajjiż ta’ oriġini tiegħu fil-bażi tad-data tal-Assistent tal-Kummerċ. Biex tara r-rekwiżiti għall-prodott tiegħek l-ewwel trid tidentifika l-kodiċi doganali tiegħu. Jekk ma tafx il-kodiċi doganali, tista’ tfittex għalih bl-isem tal-prodott tiegħek fil-magna tat-tiftix integrata.

Rekwiżiti ta’ saħħa u sikurezza SPS

• Tgħallem dwar l-istandards tas-saħħa, tas-sikurezza, sanitarji u fitosanitarji (SPS) li l-oġġetti jridu jissodisfaw sabiex jiġu importati fl-Unjoni Ewropea.
• Fittex ir-regoli tas-saħħa, tas-sikurezza u tal-SPS applikabbli għall-prodott tiegħek u għall-pajjiż ta’ oriġini tiegħu fil-bażi tad-data tal-Assistent tal-Kummerċ. Biex tara r-rekwiżiti għall-prodott tiegħek l-ewwel trid tidentifika l-kodiċi doganali tiegħu. Jekk ma tafx il-kodiċi doganali, tista’ tfittixha bl-isem tal-prodott tiegħek b’magna tat-tiftix integrata.

Dokumenti u proċeduri ta’ approvazzjoni doganali

Proċeduri għall-prova u l-verifika tal-oriġini

Għal deskrizzjoni ta’ kif tagħti prova tal-oriġini tal-prodotti tiegħek biex titlob tariffa preferenzjali u tar-regoli relatati mal-verifika tal-oriġini mill-awtoritajiet doganali, jekk jogħġbok irreferi għat-taqsima dwar ir-regoli tal-oriġini hawn fuq.

Dokumenti oħra

Skopri dwar dokumenti u proċeduri doganali oħra meħtieġa għall-importazzjoni fl-Unjoni Ewropea.

Proprjetà intellettwali u indikazzjonijiet ġeografiċi

• Sib informazzjoni speċifika dwar il-leġiżlazzjoni tal-UE għall-PI u l-IE, kif ukoll il-politika tal-UE dwar l-IPR għall-pajjiżi l-anqas żviluppati u dawk li qed jiżviluppaw
• Sib informazzjoni ġenerali dwar il-Proprjetà Intellettwali u l-Indikazzjonijiet Ġeografiċi

Kummerċ f’servizzi

• Sib informazzjoni speċifika dwar is-suq tal-UE għas-Servizzi
• Sib informazzjoni ġenerali dwar ir-regoli, ir-regolamenti u l-faċilitajiet li jirregolaw il-kummerċ fis-servizzi

Akkwist pubbliku

• Sib informazzjoni speċifika dwar is-suq tal-UE tal-akkwist pubbliku
• Sib informazzjoni ġenerali dwar il-leġiżlazzjoni dwar l-akkwist pubbliku, ir-regoli u l-aċċess għal swieq differenti

Investiment

• Sib informazzjoni speċifika dwar l-investimenti minn barra l-pajjiż lejn l-UE
• Sib informazzjoni ġenerali biex tippermetti l-investiment tiegħek barra minn pajjiżek

Oħrajn (kompetizzjoni, TSD)

Kompetizzjoni

• Mill-2014, l-UE waqqfet is-sussidji tal-esportazzjoni fuq il-prodotti kollha esportati lejn il-pajjiżi tal-FSE.
• L-UE mminimizzat il-miżuri bil-produzzjoni u bid-distorsjoni tal-kummerċ
• Jekk l-industrija lokali tiġi mhedda minħabba żidiet f’daqqa fl-importazzjoni mill-Ewropa, il-FSE jippermettu li jiġu attivati miżuri biex jipproteġu s-setturi industrijali u l-industrija li għadha tibda.

Żvilupp sostenibbli

Il-FSE huma bbażati b’mod espliċitu fuq l-elementi “essenzjali u fundamentali” stabbilitifil-Ftehim ta’ Cotonou, jiġifieri d-drittijiet tal-bniedem, il-prinċipji demokratiċi, l-istat tad-dritt, u l-governanza tajba. Il-FSE għalhekk fihom parti mill-aktar lingwa b’saħħitha dwar id-drittijiet u l-iżvilupp sostenibbli disponibbli fil-ftehimiet tal-UE.

• Il- “klawżola ta’ nuqqas ta’ eżekuzzjoni” tfisser li “miżuri xierqa” (kif stabbiliti skont il-Ftehim ta’ Cotonou) jistgħu jittieħdu jekk xi parti tonqos milli tissodisfa l-obbligi tagħha fir-rigward tal-elementi essenzjali. Dan jista’ jinkludi s-sospensjoni tal-benefiċċji kummerċjali.
• L-istituzzjonijiet konġunti tal-FSE għandhom il-kompitu li jimmonitorjaw u jivvalutaw l-impatt tal-implimentazzjoni tal-FSE fuq l-iżvilupp sostenibbli tal-Partijiet. F’konformità mal-Ftehim ta’ Cotonou, hemm rwol ċar għas-soċjetà ċivili u l-membri tal-parlament.

Integrazzjoni reġjonali

Il-FSE għandhom l-għan li jikkontribwixxu għall-integrazzjoni ekonomika reġjonali. Il-klawżoli ta’ preferenza reġjonali fil-FSE jistabbilixxu li l-pajjiżi fl-istess reġjun jipprovdu mill-inqas l-istess vantaġġi lil xulxin bħalma jipprovdu lill-UE.

Għalhekk, il-FSE huma dwar il-kummerċ bejn il-pajjiżi f’FSE daqs kemm huma dwar il-kummerċ mal-UE.

• L-UE tipprovdi għajnuna għall-iżvilupp u miżuri għall-bini tal-kapaċità tal-kummerċ biex tappoġġa lill-bdiewa tal-AKP biex jikkonformaw ma’ standards sanitarji, fitosanitarji u standards agrikoli oħra.

Tisħiħ tal-kapaċitajiet u assistenza teknika

Flimkien ma’ kull FSE, l-UE tipprovdi għajnuna teknika għall-Għajnuna għall-Kummerċ. Dan jgħin lill-pajjiżi jadattaw il-proċeduri doganali tagħhom u jnaqqsu l-burokrazija. Għalik, dan ifisser inqas inkonvenjent meta wieħed jittratta mad-dwana.

Links u dokumenti utli

Ara l-ktejjeb Putting Partnership fi Prattika. Ftehimiet ta’ sħubija ekonomika (FSE) bejn l-UE u l-pajjiżi Afrikani, tal-Karibew u tal-Paċifiku (AKP)