Comhaontú Comhpháirtíochta Eacnamaíche Eatramhach idir an tAontas agus Stáit an Aigéin Chiúin

Leis an gComhaontú Comhpháirtíochta Eacnamaíche (EPA) idir an tAontas agus réigiún an Aigéin Chiúin, is fusa do dhaoine agus do ghnólachtaí ón dá réigiún infheistíocht a dhéanamh ina chéile agus trádáil a dhéanamh lena chéile, agus forbairt a spreagadh ar fud an Aigéin Chiúin. Foghlaim conas is féidir le EPA an Aontais le ceithre stát san Aigéan Ciúin tairbhe a bhaint as do thrádáil.

Sracfhéachaint ar an gcomhaontú

Dhaingnigh Parlaimint na hEorpa EPA AE — an Aigéin Chiúin i mí Eanáir 2011 agus dhaingnigh Nua-Ghuine Phapua é i mí na Bealtaine 2011. Thosaigh rialtas Fhidsí ag cur an chomhaontaithe i bhfeidhm i mí Iúil 2014. D’aontaigh Samó don Chomhaontú i mí na Nollag 2018 agus tá sé á chur i bhfeidhm aige ó shin i leith. D’aontaigh Oileáin Sholomón don Chomhaontú i mí na Bealtaine 2020 freisin agus tá sé á chur i bhfeidhm acu ó shin i leith.

Chuir Tonga agus Tíomór Thoir in iúl don Choimisiún Eorpach go bhfuil sé ar intinn acu dul isteach sa EPA.

Osclaíonn EPA AE-an Aigéin Chiúin trádáil in earraí leis an Aontas Eorpach. Tá an méid seo a leanas sa chomhaontú:

  • rochtain saor ó dhleacht agus saor ó chuóta ar mhargadh an AE do gach earra a thagann ó EPA san Aigéan Ciúin
  • oscailt neamhshiméadrach agus de réir a chéile ar a margaí d’earraí AE, agus na difríochtaí idir leibhéil forbartha agus earnálacha íogaire á gcur san áireamh go hiomlán
  • roinnt earnálacha agus táirgí íogaire a eisiamh ó léirscaoileadh ar thaobh an Aigéin Chiúin
  • an fhéidearthacht atá ag Stáit an Aigéin Chiúin dleachtanna agus cuótaí a thabhairt isteach arís má chuireann allmhairí ón Aontas isteach ar a ngeilleagair áitiúla nó má bhíonn baol ann go gcuirfidh siad isteach ar a ngeilleagair áitiúla
  • rialacha maidir le bacainní teicniúla ar thrádáil agus bearta sláintíochta agus fíteashláintíochta chun cabhrú le honnmhaireoirí an Aigéin Chiúin caighdeáin allmhairiúcháin an Aontais a chomhlíonadh
  • nósanna imeachta custaim éifeachtúla agus comhar feabhsaithe idir riaracháin
  • rialacha tionscnaimh feabhsaithe do tháirgí iascaigh próiseáilte ón Aigéan Ciúin — an fhoráil ar a dtugtar “foinsiú domhanda” a bhfuil sé mar aidhm léi borradh a chur faoi chruthú agus faoi fhorbairt post sa réigiún.

Tíortha is tairbhithe

  • Fidsí
  • Nua-Ghuine Phapua
  • Samó
  • Oileáin Sholomón

Tíortha a d’fhéadfadh a bheith chun tairbhe amach anseo

  • Chuir Tonga in iúl go bhfuil sé ar intinn aige aontú do CCE
  • Chuir Tíomór Thoir in iúl go bhfuil sé ar intinn aige aontú do CCE
  • Tá an comhaontú fós ar oscailt d’aontachas na dtíortha ACC eile san Aigéan Ciúin

Forálacha neamhshiméadracha i bhfabhar thíortha an Aigéin Chiúin

Foráiltear leis an gComhaontú Comhpháirtíochta Eacnamaíche idir an tAontas agus réigiún an Aigéin Chiúin d’fhorálacha neamhshiméadracha i bhfabhar thíortha an Aigéin Chiúin, amhail táirgí íogaire a eisiamh ón léirscaoileadh, tréimhsí fada léirscaoilte, rialacha solúbtha tionscnaimh, chomh maith le coimircí agus bearta speisialta don talmhaíocht, don tslándáil bia agus do thionscail naíonán.

 

Cé go raibh margaí an AE oscailte láithreach agus go hiomlán, osclaíonn stáit EPA an Aigéin Chiúin a gcuid margaí go páirteach agus de réir a chéile d’allmhairí ón AE, agus na difríochtaí i leibhéil forbartha á gcur san áireamh go hiomlán.

Taraifí

  • Deonaíonn an tAontas rochtain 100 % saor ó dhleacht agus saor ó chuóta ar na hallmhairí uile a thagann ó thíortha EPA an Aigéin Chiúin. Tá rochtain ar mhargadh an Aontais buan, iomlán agus saor in aisce do gach táirge.
  • Cuireann tíortha EPA an Aigéin Chiúin deireadh de réir a chéile le dleachtanna go páirteach agus de réir a chéile mar a leanas
    • D’oscail Nua-Ghuine Phapua a margadh go deonach do 88 % d’allmhairí an Aontais ón gcéad lá (fiú dá mba rud é go mbainfeadh sí tairbhe as idirthréimhse 15 bliana)
    • Tá a margadh á oscailt ag Fidsí do 87 % d’allmhairí ón Aontas thar 15 bliana
    • Osclaíonn Samó a mhargadh do 80 % d’allmhairí ón Aontas thar 20 bliain
    • Osclaíonn Oileáin Sholomón a mhargadh do 83 % d’allmhairí ón AE thar 15 bliana
  • Má thagann borradh tobann ar allmhairí roinnt earraí AE isteach i dtíortha EPA an Aigéin Chiúin, is féidir le tíortha EPA an Aigéin Chiúin coimircí amhail cuótaí iompórtála agus athbhunú dleachtanna a chur i bhfeidhm faoi chúinsí áirithe.

 

Bain úsáid as rogha cuardaigh Mo Chúntóra Trádála chun an t-eolas cruinn a fháil faoi dhleachtanna agus taraifí do tháirge ar leith, agus a thír thionscnaimh agus a cheann scríbe á gcur san áireamh. Má tá amhras ort, déan teagmháil le d’údaráis chustaim.

Rialacha tionscnaimh

D’fhonn cáiliú do chóireáil fhabhrach, beidh ar do tháirge na rialacha tionscnaimh faoin gcomhaontú a chomhlíonadh. Féach an uirlis idirghníomhach ‘UirlisFéinmheasúnaithe maidir leis na Rialacha Tionscnaimh (ROSA)’ i Mo Chúntóir Trádála chun a mheas an gcomhlíonann do tháirge na rialacha tionscnaimh agus chun a fháil amach conas na doiciméid chearta a ullmhú.

Tá faisnéis ghinearálta faoina rialacha tionscnaimhagus faoi na nósanna imeachta maidir le tionscnamh le fáil sa roinn seo.

Is é is tionscnamh ann ná ‘náisiúntacht eacnamaíoch’ na n-earraí a thrádáiltear. Má tá tú nua ar an ábhar, is féidir leat réamhrá a fháil ar na príomhchoincheapa sa chuid earraí.

Rialacha tionscnaimh

Chun cáiliú don ráta fabhrach, ní mór do do tháirge cloí le rialacha áirithe a chruthaíonn a thionscnamh.

Cá bhfaighidh mé na rialacha tionscnaimh?

Leagtar amach na rialacha tionscnaimh i bPrótacal II maidir le sainmhíniú an choincheapa “táirgí tionscnaimh” agus modhanna comhair riaracháin Chomhaontú Comhpháirtíochta Eacnamaíche AE-Aigéan Ciúin.

An bhfuil mo tháirge de thionscnamh AE nó stát EPA san Aigéan Ciúin?

Chun go gcáileoidh do tháirge do tharaif fhabhrach níos ísle nó nialais faoin gComhaontú um Chomhpháirtíocht Eacnamaíoch idir an tAontas agus réigiún an Aigéin Chiúin, ní mór dó a thionscnamh san Aontas nó i stát EPA san Aigéan Ciúin. Meastar go bhfuil táirge de thionscnamh AE nó de thionscnamh stát EPA san Aigéan Ciúin, más rud é

Ina theannta sin, ní mór don táirge na ceanglais eile go léir is infheidhme a shonraítear sa Chaibidil a chomhlíonadh (mar shampla oibriú nó próiseáil neamhleor, riail an iompair dhírigh). Tá roinnt solúbthachtaí breise ann freisin chun cabhrú leat cloí le rialacha a bhaineann go sonrach leis an táirge (mar shampla lamháltas nó carnadh).

 

Samplaí de rialacha táirgeshonracha i gComhaontuithe Trádála an Aontais

  • an riail bhreisluacha – ní fhéadfaidh luach na n-ábhar neamhthionscnaimh go léir a úsáideadh a bheith níos mó ná céatadán áirithe de phraghas an táirge díreach ón monarcha.
  • an t-athrú ar rangú taraife – is é an toradh atá ar an bpróiseas táirgthe ná athrú ar rangú taraife idir na hábhair neamhthionscnaimh agus an táirge deiridh e.g. táirgeadh páipéir (Córas Comhchuibhithe Caibidil 48) ó laíon neamhthionscnaimh (Córas Comhchuibhithe Caibidil 47);
  • oibríochtaísonracha – tá gá le próiseas táirgthe ar leith, mar shampla snáithíní a shníomh le haghaidh snátha. Úsáidtear rialacha den sórt sin den chuid is mó in earnáil na dteicstílí agus na n-éadaí, agus in earnáil na gceimiceán.
  • is féidir teaglaim de na rialacha éagsúla sin a bheith ann agus na rialacha éagsúla á gcomhlíonadh mar mhalairt air sin nó i dteannta a chéile.

Leideanna chun cabhrú leat cloí leis na rialacha táirgeshonracha

Cuireann an comhaontú solúbthacht bhreise ar fáil a chuidíonn leat cloí le rialacha táirgeshonracha, amhail lamháltas nó carnadh.

Lamháltas
  • leis an riail lamháltais, ceadaítear don táirgeoir ábhair neamhthionscnaimh a úsáid a mbíonn toirmeasc orthu de ghnáth de réir na rialach táirgeshonraí, is é sin suas le 15 % de phraghas an táirge díreach ón monarcha
  • ní féidir an lamháltas sin a úsáid chun aon tairseach d’uasábhair neamhthionscnaimh arna sloinneadh i luach a liostaítear sna rialacha táirgeshonracha a shárú
  • Tá feidhm ag lamháltais shonracha maidir le teicstílí agus éadaí a aicmítear i gCaibidlí 50 go 63 den Chóras Comhchuibhithe, a áirítear i Nótaí 5 go 6 d’Iarscríbhinn 1 ‘Nótaí tosaigh’
Carnadh

Déantar foráil sa chomhaontú maidir leis na cineálacha carntha tionscnaimh seo a leanas

  • carnadh déthaobhach, lenar féidir ábhair de thionscnamh stát EPA san Aigéan Ciúin a áireamh mar ábhair de thionscnamh AE (agus vice versa) nuair a úsáidtear iad chun táirge a mhonarú
  • carnadh iomlán, lenar féidir ábhair neamhthionscnaimh a áireamh mar ábhair de thionscnamh AE nó stáit EPA an Aigéin Chiúin, nuair a oibríodh nó a próiseáladh iad sna tíortha sin nó i stáit ACC eile nó i dTíortha agus Críocha Thar Lear AE
  • carnadh trasnánach, lenar féidir ábhair de thionscnamh aon stáit EPA san Aigéan Ciúin, stáit ACC eile nó tíre nó críche thar lear de chuid an Aontais a áireamh amhail is dá mba de thionscnamh stáit EPA san Aigéan Ciúin nó de thionscnamh an Aontais iad nuair a úsáidtear iad chun táirge a tháirgeadh faoi choinníollacha áirithe. Ceanglaítear leis an gcineál carntha sin go mbeidh comhaontú comhair riaracháin i bhfeidhm idir an dá thír óna ndéantar tionscnamh a charnadh.

Amhail ón 22 Feabhra 2019, féadfaidh AE carnadh trasnánach a chur i bhfeidhm le stáit áirithe ACC agus le tíortha agus críocha thar lear AE (IO C 69, 22.2.2019, lch. 2).

  • Carnadh le tíortha comharsanachta i mbéal forbartha, lenar féidir ábhair de thionscnamh na dtíortha sin a áireamh mar ábhair de thionscnamh stát san Aigéan Ciúin nuair a úsáidtear iad chun táirge a mhonarú, ar choinníoll go gcomhlíontar coinníollacha áirithe

Ceanglais eile

Ina theannta sin, ní mór don táirge na ceanglais eile go léir is infheidhme a shonraítear sa Phrótacal a chomhlíonadh, amhail oibriú nó próiseáil neamhleor nó an riail maidir le hiompar díreach:

Iompar trí thríú tír: riail an iompair dhírigh

Ní mór táirgí tionscnaimh a iompar ón Aontas chuig stát EPA san Aigéan Ciúin (agus a mhalairt) gan tuilleadh próiseála a dhéanamh orthu i dtríú tír.

Ceadaítear trasloingsiú nó stórasú sealadach i dtríú tír má fhanann na táirgí faoi fhaireachas na n-údarás custaim agus mura dtéann siad faoi oibríochtaí seachas

  • díluchtú
  • athluchtú
  • aon oibríocht atá ceaptha chun bail mhaith a choimeád orthu

Féadfar táirgí tionscnaimh a iompar trí phíblíne trasna críche seachas críoch stáit EPA an Aigéin Chiúin nó an AE.

Ní mór fianaise ar iompar díreach a thabhairt d’údaráis chustaim na tíre allmhairithe.

Aisíocaíocht dleachta

Faoin gComhaontú um Chomhpháirtíocht Eacnamaíoch idir an tAontas agus réigiún an Aigéin Chiúin ceadaítear aisíocaíocht dleachtanna a íocadh roimhe sin ar ábhair neamhthionscnaimh a úsáideadh chun táirge a tháirgeadh a onnmhairítear faoi tharaif fhabhrach.

Nósanna imeachta tionscnaimh

Ní mór d’onnmhaireoirí agus d’allmhaireoirí nósanna imeachta tionscnaimh a leanúint. Leagtar amach nósanna imeachta tionscnaimh a bhaineann le héilimh ar tharaif fhabhrach agus ar fhíorú fabhrach ag údaráis chustaim i dTeideal IV maidir le cruthúnas tionscnaimh agus i dTeideal V maidir le socruithe le haghaidh comhar riaracháin. Soiléiríonn siad an méid seo a leanas, mar shampla:

  • tionscnamh táirge a dhearbhú
  • chun sainroghanna a éileamh
  • gur féidir leis na húdaráis chustaim tionscnamh táirge a fhíorú.

Conas taraif fhabhrach a éileamh?

Chun leas a bhaint as cóir fhabhrach, ní mór duit cruthúnas tionscnaimh a sholáthar.

  • beidh an méid seo a leanas ag teastáil uait
    • deimhniú gluaiseachta EUR.1 nó
    • dearbhú tionscnaimh
  • beidh an cruthúnas ar thionscnamh bailí go ceann tréimhse 10 mí ón dáta a n-eiseofar é
  • níl aon chruthúnas ar thionscnamh ag teastáil nuair nach mó luach iomlán na dtáirgí ná
    • EUR 500 le haghaidh pacáistí beaga
    • EUR 1,200 do bhagáiste pearsanta

Cruthúnas Tionscnaimh

Deimhniú gluaiseachta EUR.1

  • Is iad údaráis chustaim na tíre onnmhairithe a eisíonn deimhnithe gluaiseachta EUR.1
  • InIarscríbhinn III tá sampla de dheimhniú EUR.1 agus tugtar treoracha maidir lena líonadh isteach
  • ba cheart don onnmhaireoir a bhfuil iarratas á dhéanamh aige ar an deimhniú a bheith sásta doiciméid a chur isteach lena gcruthaítear stádas tionscnaimh na dtáirgí lena mbaineann

Dearbhú tionscnaimh (féindearbhú ón onnmhaireoir)

  • is féidir le honnmhaireoirí féindearbhú a dhéanamh go dtionscnaíonn a dtáirge san Aontas nó i stát EPA san Aigéan Ciúin trí dhearbhú tionscnaimh a sholáthar. Is féidir leis na daoine seo a leanas an dearbhú tionscnaimh a dhéanamh:
    • onnmhaireoir formheasta, nó
    • aon onnmhaireoir, mura mó ná EUR 6,000 luach iomlán na dtáirgí

 

Onnmhaireoirí formheasta

Is féidir le honnmhaireoirí faoin gcomhaontú seo údarú a lorg óna n-údaráis chustaim chun dearbhuithe tionscnaimh a tharraingt suas le haghaidh táirgí ar aon luach.

Ní mór don onnmhaireoir ráthaíochtaí leordhóthanacha a thabhairt do na húdaráis chustaim gur féidir stádas tionscnaimh na dtáirgí agus comhlíonadh cheanglais eile uile an chomhaontaithe (Prótacal) a fhíorú.

Féadfaidh na húdaráis chustaim an stádas onnmhaireora formheasta a tharraingt siar i gcás aon mhí-úsáide.

Cad ba cheart a bheith sa dearbhú tionscnaimh?

  • ba cheart don onnmhaireoir an dearbhú seo a leanas a chlóscríobh, a stampáil nó a phriontáil ar an sonrasc, ar an nóta seachadta nó ar dhoiciméad tráchtála eile lena sainaithnítear an táirge (Iarscríbhinn IV): ‘Easpórtálaí na dtáirgí a chumhdaítear leis an doiciméad seo (údarú custaim Uimh.... ) go ndearbhaíonn sé, mura léirítear a mhalairt go soiléir, gur de thionscnamh fabhrach... na táirgí sin.”
  • is féidir an dearbhú tionscnaimh a dhéanamh in aon cheann de theangacha oifigiúla an Aontais Eorpaigh
  • ní mór duit do dhearbhú tionscnaimh a shíniú de láimh. Más onnmhaireoir formheasta thú, tá tú díolmhaithe ón gceanglas sin ar choinníoll go dtugann tú gealltanas i scríbhinn do d’údaráis chustaim go nglacann tú freagracht iomlán as aon dearbhú lena sainaithnítear thú

Tíolacadh

  • féadfaidh an t-onnmhaireoir dearbhú tionscnaimh a dhéanamh i gcás ina n-onnmhaireofar na táirgí lena mbaineann sé, nó tar éis a n-onnmhairithe ar choinníoll go dtíolacfar é sa tír allmhairíochta tráth nach déanaí ná dhá bhliain tar éis allmhairiú na dtáirgí lena mbaineann sé.
  • agus dearbhú tionscnaimh á líonadh isteach agat, ba cheart duit a bheith sásta doiciméid a chur isteach lena gcruthaítear stádas tionscnaimh do tháirgí

Fíorú tionscnaimh

Féadfaidh na húdaráis chustaim a fhíorú an de thionscnamh táirge allmhairithe é nó an gcomhlíonann sé ceanglais eile maidir le tionscnamh. Tá an fíorú bunaithe ar

  • comhar riaracháin idir údaráis chustaim an Pháirtí allmhairiúcháin agus an Pháirtí onnmhairiúcháin
  • seiceálacha arna ndéanamh ag custaim áitiúla — ní cheadaítear cuairteanna ón bPáirtí allmhairiúcháin ar an onnmhaireoir

Is iad údaráis an Pháirtí onnmhairiúcháin a chinneann an tionscnamh agus a chuireann údaráis an Pháirtí allmhairiúcháin ar an eolas faoi na torthaí.

Ceanglais táirge

Rialacha agus ceanglais theicniúla

  • foghlaim faoi na ceanglais theicniúla, na rialacha agus na nósanna imeachta nach mór d’earraí a chomhlíonadh chun go n-iompórtálfar iad san Aontas Eorpach
  • Cuardaigh na rialacha agus na rialacháin shonracha is infheidhme maidir le do tháirge agus a thír thionscnaimh i Mo Chúntóir Trádála

Ceanglais sláinte agus sábháilteachta SPS

Doiciméid agus nósanna imeachta imréitigh custaim

Chun cur síos a dhéanamh ar conas cruthúnas a thabhairt ar thionscnamh do tháirgí chun taraifí fabhracha a éileamh agus ar rialacha a bhaineann le fíorú tionscnaimh ag údaráis chustaim, féach an roinn maidir le rialacha tionscnaimh thuas.

Faigh amach faoi dhoiciméid agus nósanna imeachta eile imréitigh custaim is gá chun iompórtáil isteach san Aontas Eorpach.

Chun faisnéis a fháil faoi nósanna imeachta custaim le haghaidh allmhairiú agus onnmhairiú i gcoitinne, tabhair cuairt ar shuíomh gréasáin Ard-Stiúrthóireacht an Chánachais agus an Aontais Custaim.

Maoin Intleachtúil agus Tásca Geografacha

Trádáil Seirbhísí

Soláthar Poiblí

Infheistíocht

Réimsí eile

Iomaíocht

  • ó 2014 i leith, tá deireadh curtha ag an Aontas le fóirdheontais onnmhairiúcháin ar gach táirge a onnmhairítear chuig tíortha EPA
  • tá bearta íoslaghdaithe ag an Aontas le táirgeadh agus saobhadh trádála
  • má tá tionscal áitiúil faoi bhagairt mar gheall ar bhorradh allmhairithe ón Eoraip, ceadaíonn EPA an Aigéin Chiúin bearta a chur i bhfeidhm chun earnálacha tionsclaíocha agus tionscal naíonán a chosaint

Forbairt inbhuanaithe agus cearta an duine

Tá EPA an Aontais agus an Aigéin Chiúin bunaithe go sainráite ar na gnéithe “riachtanacha agus bunúsacha” a leagtar amach i gComhaontú Cotonou, i.e. cearta an duine, prionsabail dhaonlathacha, an smacht reachta, agus dea-rialachas.

  • ciallaíonn an ‘clásal neamh-fhorghníomhaithe’ gur féidir ‘bearta iomchuí’ (mar a leagtar amach faoi Chomhaontú Cotonou) a dhéanamh má mhainníonn aon pháirtí a oibleagáidí a chomhlíonadh i ndáil leis na heilimintí bunriachtanacha. D’fhéadfadh fionraí sochar trádála a bheith san áireamh leis sin.
  • cuirtear de chúram ar chomhinstitiúidí CCE faireachán agus measúnú a dhéanamh ar thionchar chur chun feidhme CCE ar fhorbairt inbhuanaithe na bPáirtithe. I gcomhréir le Comhaontú Cotonou, tá ról soiléir ag an tsochaí shibhialta agus ag comhaltaí parlaiminte.

Fothú acmhainneachta agus cúnamh teicniúil

Cuireann an tAontas cúnamh teicniúil ar fáil don trádáil. Cuidíonn sé sin le tíortha a nósanna imeachta custaim a oiriúnú agus páipéarachas a laghdú. Ar do shon, ciallaíonn sé seo níos lú hassle nuair a bhíonn tú ag déileáil le custaim.

Naisc agus doiciméid úsáideacha

Naisc thapa

  1. Naisc úsáideacha
  2. Nuacht

Ceisteanna Coitianta

  1. Nuair a thagraíonn an taraif do mheáchan, an bhfuil ollmheáchan nó glanmheáchan aici?
  2. Conas is féidir liom teacht ar an dleacht ar allmhairí a bhaineann le mo tháirge?
  3. Más mian liom mo tháirge a dhíol i roinnt Ballstát, an bhfuil dleachtanna iompórtála le híoc gach uair a théann mo tháirge isteach i dtír eile?
  4. An féidir liom liosta táirgí a ngearrtar dleacht iompórtála 0 % orthu a fháil?
  5. An gcuirtear dleachtanna máil i bhfeidhm ar leibhéal an Aontais nó ar an leibhéal náisiúnta?
  6. Cén chaoi a ngearrtar CBL san Aontas Eorpach?
  7. Conas is féidir liom cead a fháil chun iasc a onnmhairiú chuig an Aontas Eorpach?
  8. An gá do bhia a onnmhairítear chuig AE teacht ó bhunaíocht atá údaraithe ag an Aontas Eorpach?
  9. An gcaithfidh mé íoc as mo Chúntóir Trádála le haghaidh Seirbhísí agus Infheistíochta?
  10. Cé na teangacha i mo Chúntóir Trádála do Sheirbhísí agus Infheistíocht?